Οι αγώνες κολύμβησης και πόλο στον «Όρμο των Δακρύων» και οι αδελφές Βέλλα

1927- Τα "ναυτικό στάδιο" όπως είχε διαμορφωθεί στο κέντρο του Όρμου του Κουμουνδούρου (τότε Τουρκολίμανου) με τις ξύλινες παράγκες στην ακτή που αποτελούσαν τα κολυμβητικά τμήματα και προπονητήρια των ομάδων που είχαν τον όρμο ως έδρα.

του Στέφανου Μίλεση

Οι αδελφές Βέλλα, η Ινές και η Ναδίρα, μεσουρανούσαν στα τέλη της δεκαετίας του 1920, αρχές 1930, στην κολύμβηση με την ομάδα του Ολυμπιακού. Η Ινές που ήταν η μεγαλύτερη από τις δύο, κατείχε το πανελλήνιο ρεκόρ στο ελεύθερο 100 μέτρων, ενώ η μικρότερη Ναδίρα ακολουθούσε στα χνάρια της. Το σπίτι των δύο κολυμβητριών βρισκόταν στην οδό Ευριπίδου 75. Και οι δύο τους προέρχονταν από τα φυτώρια της ομάδας, που κατά την έκφραση της εποχής αποτελούσαν γέννημα της ξύλινης καμπίνας του Ολυμπιακού του όρμου Κουμουνδούρου (Τουρκολίμανου) που οι αθλητές αποκαλούσαν τότε «Όρμο των δακρύων». 

Η Ινές Βέλλα του Ολυμπιακού το 1934

Η Ινές Βέλλα

Ο πατέρας τους Σπυρίδων Βέλλας, ήταν πρώην αθλητής και μεταλαμπάδευσε την αγάπη του αθλητισμού στις κόρες του. Άλλωστε και ο ίδιος είχε εργαστεί σκληρά για την διάδοση του αθλητισμού στην Ελλάδα. Τον συναντούμε δρομέα αρχές του αιώνα στην ομάδα του Πειραϊκού Συνδέσμου να μετάσχει στους πρώτους αγώνες που διεξήχθησαν το 1903 στο γυμναστήριο του στην Ζέα. 

Η Ινές είχε προπονητή τους Παλαιολόγο και σύμβουλο τον μεγάλο Όττο Σίμιτσεκ. Είχε επιδοθεί στην κολύμβηση από μικρή, με αγαπημένα της στυλ το ελεύθερο και το ύπτιο. Οι ασκήσεις στη θάλασσα τις είχαν σκληραγωγήσει και τις δύο. Όταν κάποτε η Ινές επέστρεφε στο σπίτι της, ένας ναύτης στον Πειραιά δοκίμασε να κάνει μια προσβλητική χειρονομία. Τότε η Ινές τον άρπαξε από την κολλαρίνα και με ένα «κροσσέ τον έστειλε να βρει το χώμα» όπως κατέγραψε η εφημερίδα (Εφημερίδα «ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ», φ. 5^ης Αυγούστου 1931). 

Ινές αριστέρα και Ναδίρα δεξιά κατά την εκκίνηση

Την εποχή εκείνη οι συνθήκες προπόνησης ήταν δύσκολες ειδικά για τις γυναίκες. Όλοι οι αγώνες γίνονταν στον όρμο του Κουμουνδούρου όπου στο κέντρο του είχε τοποθετηθεί πλωτές σημαδούρες που οριοθετούσαν με σχοινιά μια επιφάνεια της θάλασσας που άλλοτε χρησιμοποιούνταν για αγώνες πόλο, κι άλλοτε για αγώνες κολύμβησης. Οι αγώνες κατάδυσης γίνονταν στο διπλανό όρμο του Νέου Φαλήρου όπου ως αλτήρας χρησιμοποιείτο συνήθως η γνωστή εξέδρα. 

Αγώνες καταδύσεων από την Εξέδρα Νέου Φαλήρου καλοκαίρι 1931

Γύρω από τον όρμο του Κουμουνδούρου (Τουρκολίμανου) σε όλη την ακτή του αναπτύσσονταν -την περίοδο αγώνων- βάρκες, μαούνες και οποιοδήποτε πλωτό μέσο ήταν διαθέσιμο προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως εξέδρες για τους λάτρεις των αγωνισμάτων αυτών. Συχνά οι βάρκες των θεατών, ειδικά στους αγώνες πόλο με μεγάλο ενδιαφέρον όπως του Εθνικού – Ολυμπιακού, εισέρχονταν στον κανονισμένο χώρο διεξαγωγής του αγώνα και τότε επεμβαίναν ναύτες του λιμεναρχείου. 

Οι ξύλινες εγκαταστάσεις των ομάδων κατά μήκος της ακτής του όρμου Κουμουνδούρου το 1927. 

Αγώνα πόλο Άρης - Ολυμπιακός στο "ναυτικό στάδιο" του Όρμου Κουμουνδούρου - 1927

Αριστερά αγώνες κολύμβησης και δεξιά αγώνες πόλο Εθνικός - Ολυμπιακός το 1927

Αγώνες Πόλο στον "Όρμο των Δακρύων" (Τουρκολίμανο), 1930

Στην ακτή υπήρχαν ξύλινες καμπίνες επί πασσάλων οι οποίες χρησίμευαν για αποδυτήρια και «γραφεία» των ομάδων που δραστηριοποιούνταν που ήταν του Ολυμπιακού και του Εθνικού και του Ναυτικού Ομίλου Νέου Φαλήρου. Οι αθλητές από τις ξύλινες καμπίνες είτε κολυμπώντας, είτε με βάρκες, κατευθύνονταν στο κέντρο του όρμου όπου ήταν διαμορφωμένο το «ναυτικό στάδιο» (ορολογία εποχής). 

Αυτό περιλάμβανε οκτώ διαδρομές μήκους πενήντα μέτρων. Τον πρόχειρο αυτό υγρό στίβο, διέτρεχαν αδιάκοπα στους αγώνες, αθλητές από όλη την Ελλάδα που συγκεντρώνονταν τους θερινούς μήνες για να συμμετάσχουν. Ο συναγωνισμός ήταν μεγάλος και θεωρείτο κύριο ανδρική υπόθεση. 

Ομάδα Πόλο Ολυμπιακού ως πρωταθλητού το 1927

Η ομάδα Πόλο του Εθνικού Πειραιώς το 1926

Μοναδική παρένθεση στους ανδρικούς αγώνες αποτελούσε η κολύμβηση των 100 μέτρων γυναικών. Η εμφάνισή τους προκαλούσε πραγματικό ενθουσιασμό στις πλωτές εξέδρες, με τις αθλήτριες συνήθως να μη συμπληρώνουν το σύνολο των διαδρομών καθώς ήταν, ειδικά τα πρώτα χρόνια, λιγότερες. Η πάλη των γυναικών τουλάχιστον για την περίοδο από το 1927 έως το 1935 γινόταν συνήθως για δεύτερη και επόμενες θέσεις, καθώς στην πρώτη νικήτρια ερχόταν συνήθως η Ινές Βέλλα του Ολυμπιακού. 

Στα 100 μ. η Ινές Βέλλα κατέρριψε το μέχρι τότε ρεκόρ αγωνίσματος πιάνοντας 1’22’’, χρόνο που αν τον βελτίωνε λίγο ακόμα, θα κατατασσόταν μεταξύ των καλύτερων κολυμβητριών της Ευρώπης. Το 1933 στα εκατό μέτρα η Ινές έχασε για πρώτη φορά την πρωτιά από την αδελφή της Ναδίρα, καταλαμβάνοντας την δεύτερη θέση. Αυτό όμως συνέβη διότι προερχόταν από τραυματισμό! 

Αριστερά η αθλήτρια Στρατή, δεξιά η Ναδίρα και κάτω η Ινές Βέλλα το 1933

Η Ινές Βέλλα ήταν γεννημένη το 1914 και ήδη από το 1927 αποτελούσε στόχαστρο στα κλείστρα των φωτογράφων της εποχής. Βρέθηκε πολλές φορές να κοσμεί αφιερώματα εφημερίδων της εποχής, τότε που ο γυναικείος αθλητισμός βρισκόταν ακόμα στην πρώιμη εποχή του. Η Ινές γράφτηκε στον Ολυμπιακό ύστερα από παρότρυνση του πατέρα της στις 18 Αυγούστου 1926. Αφορμή ήταν η φιλία που διατηρούσε ο πατέρας της με το έφορο του κολυμβητικού τμήματος του Ολυμπιακού Τάκη Μπαμπαρέσο. Αρχικά την ανέλαβε ο Νίκος Καλούδης για να της διδάξει τα μυστικά των στυλ κολύμβησης και όταν έφτασε σε κάποιο σημείο την ανέλαβε ο προπονητής Κλ. Παλαιολόγος.  Στις προπονήσεις δεχόταν τις συμβουλές και τις παρατηρήσεις του Otto Szymichek (Όττο Σίμιτσεκ). 

Ο Σπυρίδων Βέλλας αθλητής του Πειραϊκού Συνδέσμου σε φωτογράφιση του 1901

Ινές Βέλλα (αριστερά), Νικολέτου και Παυλίνα Καββαδία το 1933

Αυτές γίνονταν επί καθημερινής βάσης τη θερινή περίοδο, ενώ τη χειμερινή περίοδο ελλείψει κατάλληλης πισίνας οι αθλητές και οι αθλήτριες του υγρού στίβου καταπιάνονταν με αγωνίσματα στίβου για να διατηρήσουν τη φόρμα τους. Η Ινές Βέλλα το χειμώνα ασχολείτο με τους δρόμους 80 και 100 μέτρων και τον ακοντισμό με τα χρώματα της ομάδας στίβου του Ολυμπιακού. Συχνά ακολουθούσε τον πατέρα της στο κυνήγι στα βουνά για φυσική κατάσταση. 

Τα καλοκαίρια όμως που τα σχολεία έκλειναν οι προπονήσεις όχι μόνο ήταν καθημερινές αλλά και πολύωρες. Δεν ονομάστηκε άλλωστε τυχαία ο όρμος Κουμουνδούρου ως «Όρμος των Δακρύων». Το «ναυτικό στάδιο» στην κυριολεξία το ανεβοκατέβαζαν εκατοντάδες φορές. Κάποτε οι προπονήσεις ήταν από τις 11 το πρωί έως τις 4 το απόγευμα! Οι δύο αδελφές πήγαιναν σχολείο στην Ιταλική Σχολή Καλογραιών, σε ένα υπέροχο οικοδόμημα που βρισκόταν στη συμβολή των οδών Κυψέλης και Παξών στην Κυψέλη.  

Ινές Βέλλα (αριστερά) με την Παπαδάκη

Το ναυτικό τμήμα του Εθνικού Πειραιώς στο Τουρκολίμανο το 1931

Κολυμβητικό τμήμα Εθνικού Πειραιά το 1934

Κατάμεστες οι βάρκες παρακολούθησης αγώνων όταν επρόκειτο να αγωνιστούν γυναίκες (πάνω και κάτω). 

Οι δύο αδελφές εκτός από την πρώτη και δεύτερη θέση καταλάμβαναν σημαντική θέση στον ημερήσιο τύπο καθώς επρόκειτο για «θελτικαί Ελληνίδαι» των οποίων η εμφάνιση δικαίως αποσπούσε τα ζωηρά χειροκροτήματα και τη συμπάθεια των θεατών που παρακολουθούσαν τον αγώνα. Από όπου περνούσαν έγραφαν οι δημοσιογράφοι πως άφηναν πίσω τους «μια φευγαλέα ανάμνησιν της δροσεράς και μυρωμένης διελεύσεώς τους…». 

Η δεύτερη συνήθως Ναδίρα απείχε σε χρόνο 20’’ από την αδελφή της. Εκτός όμως από την κολυμβητική τους δεινότητα οι δύο αδελφές έμοιαζαν και μεταξύ τους. Όταν τερμάτιζαν οι θεατές φώναζαν και σε αυτές, όπως και στους υπόλοιπους αθλητές «Γούρι, γούρι!». Αποτελούσε ένα σύνθημα της εποχής υποστηρικτικό προς σε εκείνους που δεν νικούσαν, ότι ήταν κι αυτοί καλοί, απλώς οι πρώτοι ήταν περισσότερο τυχεροί!

Αγώνες κολύμβησης στο Τουρκολίμανο 1931

Αύγουστος 1926 Αγώνες κολύμβησης γυναικών στα 100 μ. Εκκίνηση από τις βάρκες

Η σκληρή προπόνηση απαιτεί και ενίσχυση του οργανισμού με Οβομαλτίνη - 1931