Η περιπέτεια της προτομής του Δημοσθένη Βουτυρά

Νοέμβριος 1982. Η προτομή του Δημοσθένη Βουτυρά ριγμένη στο έδαφος 

 του Στέφανου Μίλεση

Η Πλατεία Δηλιγιάννη μετά την ολοκλήρωση των έργων για το Μετρό αποκαταστάθηκε και δέχθηκε πάλι να φιλοξενήσει στην έκτασή της την προτομή του μεγάλου διηγηματογράφου Δημοσθένη Βουτυρά όπως συνέβαινε και παλαιότερα πριν από την έναρξη των έργων. Η ιστορία της προτομής του Δημοσθένη Βουτυρά είναι μεγάλη τόσο για τα δεινά και τους βανδαλισμούς που υπέστη στο παρελθόν, όσο και για τις μετακινήσεις της.

Η προτομή του Δημοσθένη Βουτυρά επέστρεψε στην Πλατεία Δηλιγιάννη μετά το πέρας των εργασιών του Μετρό.



Ο Δημοσθένης Βουτυράς πέθανε στις 27 Μαρτίου του 1958. Τότε ο Δήμος Πειραιά αποφάσισε να τον τιμήσει φιλοτεχνώντας την προτομή του. Όμως δεν γνώριζε ποιο ήταν το καλύτερο σημείο τοποθέτησής της. Τότε προτάθηκε από τον πρόεδρο της Φιλολογικής Στέγης Γρηγόρη Θεοχάρη, η προτομή να τοποθετηθεί μπροστά από το κτήριο του Δημοτικού Σχολείου που δεσπόζει στην Πλατεία Δηλιγιάννη (Προμηθέας), το οποίο την εποχή εκείνη προοριζόταν να μετατραπεί σε Δημοτική Βιβλιοθήκη Πειραιά. 

Συνεπώς θα ταίριαζε η προτομή του μεγάλου διηγηματογράφου να  κοσμεί την είσοδό της. Κατά μια παράξενη μοίρα, χρόνια αργότερα, η προτομή του Δημοσθένη Βουτυρά μεταφέρθηκε λόγω των έργων για το Μετρό από την πλατεία Δηλιγιάννη και τοποθετήθηκε στην είσοδο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πειραιώς. Έτσι αφού η βιβλιοθήκη δεν εγκαταστάθηκε κατά τη πρόταση του Θεοχάρη στην Πλατεία Δηλιγιάννη, πήγε η ίδια η προτομή στο χώρο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης! 

Σήμερα όπως αναφέραμε επέστρεψε και πάλι στην πλατεία από όπου είχε τοποθετηθεί για πρώτη φορά το 1961, χωρίς όμως να γίνονται τα αποκαλυπτήριά της!  Ήταν φιλοτεχνημένη και έτοιμη από καιρό από τον γλύπτη Ευθύμη Γκικάδη, ωστόσο η προτομή για καιρό παρέμενε σκεπασμένη με ένα πανί. Πέρασε περίπου ένας χρόνος με την προτομή συνέχιζε να βρίσκεται καλυμμένη κι αυτό διότι τα πολιτικά πιστεύω του μεταστάντος είχαν προκαλέσει διχογνωμία στην πειραϊκή κοινωνία. Άλλοι ήθελαν να τιμηθεί και άλλοι όχι. 

Η προτομή του Δ. Βουτυρά στο εργαστήριο του γλύπτη Ε. Γκικάδη
(Πηγή: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) 

Μέχρι που η εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" στις 12 Νοεμβρίου του 1962 έγραψε για τη σκεπασμένη προτομή του τα εξής: 

«Κινδυνεύει ακόμη και μετά θάνατο ο Δημοσθένης Βουτυράς να λάβει τη φήμη ενός νέου λήσταρχου Κρικέλα! Και τούτο χάρις εις τη δημοτική αηδία (το σεντόνι) η οποία δεν βρήκε ένα χρόνο τώρα την ευκαιρία να προβεί στην απλούστατη διαδικασία των αποκαλυπτηρίων. Μιας τελετής αδαπάνου, συντόμου και ιδιαιτέρως επιβεβλημένης, προς τερματισμόν πλέον του μετά θάνατον διασυρμού του κορυφαίο Πειραιώτη πεζογράφου. Τι να προσθέσουμε εμείς; Αφού οι υπεύθυνοι δεν ντρέπονται...».

Χρειάστηκαν να περάσουν τρεις ακόμη μήνες μέχρι τον Ιούνιο του 1962 ο Δήμος αποφάσισε να πραγματοποιηθεί η τελετή των αποκαλυπτηρίων της προτομής του. Η τελετή θα γινόταν κατά την διάρκεια των εκδηλώσεων της ναυτικής εβδομάδας. Στα αποκαλυπτήρια μίλησαν ο πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Λέων Κούκουλας και ο πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς Γρηγόρης Θεοχάρης, καθώς στα δύο αυτά σωματεία ο Δημοσθένης Βουτυράς είχε υπάρξει μέλος τους. 

Όμως από την εποχή που η προτομή τοποθετήθηκε στην Πλατεία Δηλιγιάννη δεν έμεινε στιγμή χωρίς να υποφέρει. Υπέστη διαφόρους βανδαλισμούς, βαφές, απόπειρες θραύσης της μέχρι και ρίψη της στο έδαφος μαζί με την μαρμάρινη βάση της. Το Νοέμβριο του 1982 άγνωστοι καταβάλλοντας ομαδικώς ιδιαίτερη προσπάθεια κατάφεραν να ρίξουν την προτομή στο έδαφος μαζί με τη βάση της (πρώτη φωτογραφία ανάρτησης).

Έχω μιλήσει πολλές φορές και έχω καταγράψει πως στον Πειραιά οι δημόσιες προτομές και τα αγάλματα έχουν ταλαιπωρηθεί ιδιαίτερα, όταν γλυτώσουν από την κλοπή, τη θραύση ή τις διαρκείς μετακινήσεις. Κάθε φορά λοιπόν η ταλαιπωρημένη προτομή βρισκόταν παρατημένη στη μοίρα της άλλοτε βαμμένη κι άλλοτε πεσμένη στο έδαφος μέχρι που η Φιλολογική Στέγη επιδιδόταν σε έγγραφες διαμαρτυρίες που συνήθως έπεφταν στο κενό. Κανείς στον Δήμο δεν είχε χρόνο να ασχοληθεί με την πεσμένη προτομή στο έδαφος ενός διηγηματογράφου.  Ακόμα και το 2009 που την επισκέφθηκα και τη φωτογράφισα βρισκόταν χρωματισμένη, δείγμα του πολιτισμού που μας διακρίνει. 

Η προτομή του Δημοσθένη Βουτυρά σε φωτογράφιση του 2009


Η προτομή του Βουτυρά επέστρεψε λοιπόν στην Πλατεία Δηλιγιάννη αν και σε διαφορετική θέση από την αρχική και σε διαφορετικό επίσης βάθρο από το αρχικό. Σε ένα πολύ χαμηλό βάθρο που διευκολύνει ιδιαίτερα όσους θέλουν να την καταστρέψουν. Οι προτομές πλέον θα πρέπει να τοποθετούνται επί βάσεων μεγάλου ύψους για να μην είναι προσεγγίσιμες στους βανδάλους. Ας ελπίσουμε πως η προτομή του Δημοσθένη Βουτυρά θα βρει στη νέα της θέση την ηρεμία που ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχε.


Διαβάστε επίσης:

Δημοσθένης Βουτυράς. Το μορτόπαιδο του Πειραιά



 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"