Αντιφθισική Εταιρία Πειραιώς. Το κέντρο του αγώνα κατά της φυματίωσης



 του Στέφανου Μίλεση

Στον Πειραιά το Διαγνωστικό Τμήμα Φυματιώσεως της Αντιφθισικής Εταιρείας ιδρύθηκε το 1929, καθώς η φυματίωση είχε λάβει εκρηκτικές διαστάσεις.  

Στην Αθήνα Αντιφθισική Εταιρία λειτουργούσε από τον Αύγουστο του 1926 ιδρυόμενη από ελάχιστους ειδικούς φθισιολόγους με επικεφαλής έναν Λυσσίατρο τον Π. Παμπούκη. 

Η φυματίωση την εποχή εκείνη καλείτο "φθίση" καθώς ο άνθρωπος που είχε προσβληθεί έχανε βάρος και αδυνάτιζε, δηλαδή σταδιακά έφθινε. 

Ο αγώνας καταπολέμησής της χαρακτηρίστηκε ως "αντιφθισικός". Επρόκειτο για ένα μικρόβιο που πρόσβαλε κύρια τους πνεύμονες και οδηγούσε τους ανθρώπους στο θάνατο. Η θεραπεία ήταν δύσκολη και απαιτούσε μακροχρόνια παρακολούθηση του ασθενούς που διαρκούσε από έξι μήνες και πάνω. Ο αντιφθισικός αγώνας διακρινόταν σε δύο βασικά στάδια στην διάγνωση και στη θεραπεία.

Στον Πειραιά ο αντιφθισικός αγώνας αρχικώς περιορίστηκε μόνο στην διάγνωση της ασθενείας. Και αυτό διότι η Αντιφθισική Εταιρεία περιοριζόταν σε ένα μικρό γραφείο με ενοίκιο που βρισκόταν επί της Λεωφόρου Σωκράτους.  

Πρώτος πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Αντιφθισικής Εταιρείας Πειραιώς ανέλαβε ο Δημήτριος Καλλιμασιώτης, ο αναμορφωτής του πειραϊκού λιμανιού, η προτομή του οποίου βρίσκεται σχεδόν αθέατη έξω από την περίφραξη του λιμανιού επί της ακτής Μιαούλη. 

 


Η προτομή του Δημητρίου Καλλιμασιώτη σήμερα


Όμως ο Δ. Καλλιμασιώτης πέθανε λίγο μετά την ανάληψη της προεδρίας και τη θέση του κατέλαβε ο Άγγελος Παπατέστας που διατελούσε δημοτικός σύμβουλος Πειραιά και ήταν ιατρός στο επάγγελμα. Κι αυτός έμεινε στη θέση του Προέδρου για λίγο, αφού πέθανε τον Ιανουάριο του 1933.

Η οικογένεια Παπατέστα έλκυε την καταγωγή της από τη νήσο Κέα. Ο Άγγελος Παπατέστας περάτωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στη Σύρο και τις πανεπιστημιακές του στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Άσκησε για πολλά χρόνια στον Πειραιά το ιατρικό επάγγελμα, επιδιδόμενος παράλληλα και στην φιλανθρωπία. Για το λόγο αυτό και ήταν αγαπητός στον πειραϊκή κοινωνία που τον εξέλεγε επί πέντε περιόδους δημοτικό σύμβουλο. Υπήρξε μεταξύ άλλων, μέλος του Αδελφάτου του Τζανείου Δημοτικού Νοσοκομείου, Πρόεδρος της Ιατρικής Εταιρείας Πειραιώς και όπως αναφέραμε και πρόεδρος της Αντιφθισικής Εταιρείας Πειραιώς. 

Το 1933 τον Α. Παπατέστα διαδέχθηκε στην προεδρία ο ιατρός Γεώργιος Αναγνωστόπουλος ενώ ένα χρόνο αργότερα (το 1934) διευθυντής στο ιατρικό τμήμα της Αντιφθισικής Εταιρείας ανέλαβε επίσης ένα μέλος της οικογένειας Παπατέστα, ο φυματιολόγος Ηλίας Παπατέστας. Την περίοδο εκείνη εξετάστηκαν 58.000 άτομα ενώ για την παρακολούθησή τους απαιτήθηκαν 200 χιλιάδες επανεξετάσεις. Η κατάσταση με τη φυματίωση στον Πειραιά είχε φτάσει στο απροχώρητο με τους αριθμούς των κρουσμάτων να αυξάνονται διαρκώς.

Το 1936 άρχισε η οικοδόμηση ιδιόκτητου κτηρίου επί της οδού Ντενύ Κοσσέν 3 (σημερινή 34ου Συντάγματος Πεζικού). Ο Δήμος Πειραιώς είχε προσφέρει το οικόπεδο εντός του οποίου άρχισε η ανέγερση του κτηρίου της Αντιφθισικής Εταιρείας. Για την επίτευξη της οικοδόμησης δημοσιεύθηκαν στον ημερήσιο τύπο  προσκλήσεις συνδρομής και οικονομικής ενίσχυσης προς την κοινωνία του Πειραιά, ώστε να συνδράμει οικονομικά στο εγχείρημα. Και πραγματικά η ανταπόκριση του κόσμου ήταν μεγάλη. 

Το οικοδόμημα επί της οδού Ντενύ Κοσσέν 3 ολοκληρώθηκε το 1938 και λειτούργησε έχοντας βοήθεια μόνο με την ετήσια ενίσχυση του Δήμου που έφτανε τα 20 εκατομμύρια δραχμές ετησίως. Σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του διαδραμάτιζε ο απλός κόσμος του Πειραιά που διαρκώς προσέφερε χρήματα για την αντιμετώπιση της φυματίωσης, μέσω εράνων ή εκδηλώσεων σε ξενοδοχεία.

 

Το οικόπεδο της αντιφθισικής μετά την κατεδάφιση του κτηρίου της

Καθώς τα μέλη του Δ.Σ. ήταν άνθρωποι μεγάλης οικονομικής εμβέλειας ανέλαβαν οι ίδιοι να συμπληρώσουν τις τυχόν ελλείψεις που θα υπήρχαν από τους εράνους και τις δωρεές των Πειραιωτών. Η ύπαρξη γνωστών προσώπων της πόλης στο διοικητικό συμβούλιο έδωσε σιγουριά στους κατοίκους νιώθοντας πως η συνδρομή τους δεν θα εξαφανιζόταν από πρόσωπα που θα την οικειοποιούνταν.  

Ενδεικτικά αναφέρονται μέλη του Δ.Σ. όπως ο Μιχάλης Μανούσκος που ανέλαβε χρέη Γενικού Γραμματέα Δ.Σ. ενώ δύο χρόνια αργότερα (1938) θα αναλάμβανε Δήμαρχος Πειραιά. 

Επίσης ο Αλέξανδρος Φοίφας, μέλος του Δ.Σ. της Αντιφθισικής θα γινόταν δήμαρχος Πειραιά μεταπολεμικά. Μέλος του Δ.Σ. υπήρξε επίσης ο Νότης Καμπέρος (αξιωματικός Β.Ν.) ο ονοματοθέτης του Ολυμπιακού Πειραιώς, εμπνευστής της ονομασίας της ομάδας, ο Δημήτρης Βάθης (ένας εκ των αδελφών Βάθη επώνυμων φωτογράφων της Βασιλικής Αυλής), ο επιχειρηματίας Θεόδωρος Φεράλδης, η Αθηνά Δηλαβέρη γνωστή από τη φιλανθρωπική της δράση σύζυγος του Κρίτωνα Δηλαβέρη (της Κεραμοποιίας) κ.α.

Ο Αλέξανδρος Φοίφας που μεταξύ άλλων διετέλεσε και δήμαρχος Πειραιά.


Συγκεκριμένα το Διοικητικό Συμβούλιο της Αντιφθισικής απαρτιζόταν από τους: Γ. Αναγνωστόπουλο (Πρόεδρο), Θεόδωρο Γιαννόπουλο (Ταμία), Μιχάλης Μανούσκος (Γραμματέας), Ηλίας Παπατέστας (Διευθυντής), Σωκράτης Ιγγλέσης, Νότης Καμπέρος, Αλέξανδρος Φοίφας, Κατίνα Νικολετοπούλου, Κωνσταντίνος Νικολετόπουλος, Ιωάννης Ζερβός, Θεόδωρος Φεράλδης, Ανδρέας Πατσουράκος, Δημήτριος Βάθης, Νικόλαος Κοντζιάς, Σ. Γεωργόπουλος, Σοφία Γιαννοπούλου και Αθηνά Δηλαβέρη.

Το κτήριο της Αντιφθισικής χάρη στην ανταπόκριση των Πειραιωτών με εράνους αλλά και δωρεές των μελών του Διοικητικού του Συμβουλίου, όχι απλώς ολοκλήρωσε την οικοδόμησή του, αλλά έγινε το μεγαλύτερο και το πλέον οργανωμένο στην Ελλάδα, αποτελώντας πρότυπο αντιφυματικού ιατρείου. Λίγο πριν τον πόλεμο ο Πειραιάς εξαιτίας αυτού αποτελούσε παράδειγμα και πρότυπο κοινωνικής οργάνωσης για την αντιμετώπιση υγειονομικής κρίσης.

Ο πόλεμος και η κατοχή δεν στάθηκαν αιτία διακοπής της λειτουργίας των ιατρείων της Αντιφθισικής Εταιρείας που λόγω της οικονομικής ανέχειας και του πλήθους των απόρων ασθενών αποφασίστηκε οι ακτινοσκοπήσεις, εμφυσήσεις πνευμονοθώρακος και λοιπές εξετάσεις να γίνονται δωρεάν. Ένα σοβαρό πρόβλημα στη λειτουργία του ήταν και οι συνεχείς διακοπές παροχής ηλεκτρικού ρεύματος εξαιτίας των οποίων δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν τα ακτινογραφικά μηχανήματα. Παρά τις αντίξοες συνθήκες της κατοχής στόχος του συμβουλίου της Αντιφθισικής Εταιρείας ήταν η προσθήκη ενός ακόμα ορόφου αποκλειστικά για τα παιδιά και τα βρέφη. Τα πρώτα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια σε όλες τις εκκλησίες του Πειραιά περιφερόταν δίσκος για την οικονομική ενίσχυση της Αντιφθισικής Εταιρίας. 

 

Το 1959 το υπουργείο πρόνοιας κατάρτιζε νόμο για την οργάνωση του αντιφυματικού αγώνα, με το οποίο όλη περιουσία των αντιφθισικών εταιριών περιήλθε στο υπουργείο πρόνοιας, μεταβάλλοντας τη χρήση των κτηρίων τους.

Διαβάστε επίσης:


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"