Εργατικό Κέντρο Πειραιώς: Το πρώτο στην Ελλάδα

 

του Στέφανου Μίλεση

Το εργατικό κέντρο Πειραιώς ιδρύθηκε στον Πειραιά το 1902 και ήταν το πρώτο που ιδρύθηκε στην Ελλάδα. Η πρώτη εργατική πόλη της χώρας, ο Πειραιάς, δικαιωματικά ίδρυσε και το πρώτο εργατικό κέντρο, δικαιολογώντας πλήρως τη φήμη της πόλης που διατηρούσε στο παρελθόν, ως έδρα της βιοτεχνίας, βιομηχανίας, εμπορίου και ναυτιλίας, δηλαδή ως οικονομικής πρωτεύουσας της χώρας.

Από τους κόλπους του Εργατικού Κέντρου Πειραιώς γεννήθηκε στη συνέχεια, το 1918, η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας, για αυτό και άλλωστε επίσης είχε ως κέντρο της τον Πειραιά.  Μεταπολεμικά που η καταστροφή του πολέμου άλλαξε άρδην το βιομηχανικό και βιοτεχνικό τοπίο και τα πέντε μεγαλύτερα εργατικά κέντρα της χώρας σε αριθμό μελών, έλαβαν την εξής σειρά κατάταξης: Εργατικό Κέντρο Αθήνας, Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Βόλου και Πάτρας. Το Εργατικό Κέντρο Πειραιά και πάλι όμως συνέχιζε να είναι το ισχυρότερο από πλευράς αριθμού σωματείων, καθώς συμπεριλάμβανε 140 σωματεία διαφόρου φύσεως με πρώτα σε αριθμό των υφαντουργών, των ναυτεργατών, των σιδηροδρομικών και των καπνεργατών.  

Το ιστορικό κτήριο του Εργατικού Κέντρου Πειραιώς από την ίδρυσή του βρισκόταν στην Πλατεία Ιπποδαμείας, σε ακατάλληλο κτήριο, μικρό στο μέγεθος, με αποτέλεσμα να υπάρχει διασπορά στην έδρα των εργατοϋπαλληλλικών οργανώσεων. Οι διάφορες ομοσπονδίες είχαν εγκατασταθεί σε δικές τους έδρες, έξω από τον Εργατικό Κέντρο, όπως η Ναυτική. Αυτή η διασπορά ήταν αποτέλεσμα της στεγαστικής ανεπάρκειας που εξαρχής εμφάνισε το Εργατικό Κέντρο.

Συγκεντρώσεις εργατικής πρωτομαγιάς στον Πειραιά την περίοδο του Ι. Μεταξά (1938)

Το Εργατικό Κέντρο Πειραιά την περίοδο του Ιωάννη Μεταξά

Η κεντρική Διοίκηση του Εργατικού Κέντρου διατηρούσε σημαντικό παράρτημα στο Μέγαρο Ζερβού, του οποίου οι πάνω όροφοι καταστράφηκαν κατά τον βομβαρδισμό της 11^ης Ιανουαρίου 1944. Μεταπολεμικά υπήρξε έντονη πίεση για την ανέγερση ενός νέου κτηρίου. 

Η δαπάνη για την ανέγερση ενός νέου κτηρίου υπολογίστηκε στα 4,5 εκατομμύρια δραχμές. Αν και όλοι οι μεταπολεμικοί υπουργοί εργασίας είχαν αποδεχθεί τις προτάσεις της ηγεσίας του Εργατικού Κέντρου, αυτό ουσιαστικά άρχισε να υλοποιείται επί Σοφοκλή Βενιζέλου ο οποίος κατέβηκε στον Πειραιά τέσσερις φορές για να δει από κοντά τέσσερις εκτάσεις γης που του υπέδειξε η διοίκηση του Ε.Κ.Π. ως κατάλληλες για την ανέγερση μεγάρου. 

Πορεία διοργανωμένη από το Εργατικό Κέντρο Πειραιά  

Και οι τέσσερις αυτές προτεινόμενες εκτάσεις βρίσκονταν πέριξ της Πλατείας Ιπποδαμείας καθώς όλοι θεωρούσαν πως ιστορικά το μέγαρο του Ε.Κ.Π. έπρεπε να ανεγερθεί κοντά στο σημείο όπου για πρώτη φορά είχε εμφανιστεί στην Ελλάδα ο θεσμός. Άλλωστε και η ύπαρξη κτηρίου του Ε.Κ.Π. στην Πλατεία Ιπποδαμείας δεν είχε γίνει τυχαία, αφού εκεί είχαν πραγματοποιηθεί οι πρώτες συγκεντρώσεις της οργανωμένης εργατικής διαμαρτυρίας που στάθηκαν πρωτοποριακές και συνετέλεσαν στην δημιουργία του ανώτατου συνδικαλιστικού οργανισμού.

Εργατική πρωτομαγιά στον Πειραιά το 1961

Τελικώς επιλέχθηκε το οικοδομικό τετράγωνο των οδών Σκυλίτση - Αλιπέδου για την ανέγερση του μεγάρου του Εργατικού Κέντρου που άρχισε να οικοδομείται κατά το έτος 1956. Το έργο ανοικοδόμησης χρηματοδοτήθηκε από την «Εργατική Εστία» που ανέλαβε την στεγαστική αποκατάσταση των εργατικών κέντρων της χώρας. Την εποχή της οικοδόμησης του Μεγάρου πρόεδρος της «Εργατικής Εστίας» ήταν ο Πλάτων Μεταξάς και πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Πειραιά ο Ιωάννης Κασιμάτης. 

Το σχεδιασμό και υλοποίηση οικοδόμησης του κτηρίου του Ε.Κ.Π. ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Κωνσταντίνος Δήμος ο οποίος προέβλεψε την ύπαρξη υπόγειας αίθουσας εορτών και συγκεντρώσεων και πολλούς άλλους χώρους. Η έκταση επί της οποίας ανεγέρθηκε το κτήριο καλύπτει εμβαδόν 750 τ.μ. με ισόγειο αίθουσα κινηματοθεάτρου με πέντε συνολικά ορόφους. Κάθε όροφος περιλαμβάνει δύο πτέρυγες με 22 ισομεγέθη γραφεία διαστάσεων 3,50Χ 7.50 μ.

Διαβάστε επίσης:

Το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (Ν.Α.Τ.)