Μικρές πειραϊκές ιστορίες αποτυπωμένες σε φωτογραφίες (Δ' μέρος)

Δεκαετία 1930 - Τρικάκι με παρότρυνση όπως οι φίλαθλοι να σέβονται τον διαιτητή και τη φιλοξενούμενη ομάδα, Τυπωμένη στον Πειραιά (οδό Τσαμαδού).

 

1917, στο Ποδηλατοδρόμιο του Νέου Φαλήρου. Τα πόδια των ποδοσφαιριστών σηκώνουν σύννεφα σκόνης. Πίσω διαγράφεται η επιβλητική σιλουέτα του ξενοδοχείου ΑΚΤΑΙΟΝ ενώ στα αριστερά είναι εμφανής η στροφή με κλίση της πίστας για τα ποδήλατα

Ο Nils Fredrik Sander Σουηδός και μεταφραστής, μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας κατασκεύασε ένα γυψογραφικό αντίγραφο του λιονταριού του Πειραιώς το οποίο μετέφερε το 1890 και τοποθέτησε στο Κρατικό Ιστορικό Μουσείο της Σουηδίας. Για πολλά χρόνια επικρατούσε η φήμη ότι το αντίγραφο του πειραϊκού λιονταριού ήταν δώρο του Μουσολίνι προς τη Σουηδική κυβέρνηση τη δεκαετία του '20. Η επιμονή των Σουηδών να έχουν στην κατοχή τους αντίγραφο του λιονταριού έχει να κάνει με την αναζήτηση του ιστορικού τους παρελθόντος καθώς τα πλευρά του λιονταριού είναι χαραγμένα από ρουνική γραφή την οποία ο Sander μετέφρασε.

Το αντίγραφο του πειραϊκού λέοντα προσελκύει πολύ κόσμο στο Μουσείο και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εκθέματά του. Λαοί που δεν διαθέτουν την δική μας πλούσια ιστορία, εισάγουν έστω και αντικείμενα ξένων πολιτισμών προκειμένου να θεμελιώσουν την πολιτιστική και ιστορική τους ύπαρξη. Εμείς αντίθετα από τους υπόλοιπους λαούς, όχι μόνο δεν ενδιαφερόμαστε για την πολιτιστική μας κληρονομιά αλλά και όταν ακόμα κατασκευάζουμε αντίγραφα, τα αγνοούμε επιδεικτικά.

Το εσωτερικό του Επιβατικού Σταθμού Αγίου Νικολάου ΟΛΠ σε φωτογράφιση της ημέρας των εγκαινίων του (10 Ιουλίου 1970). Ο Επιβατικός σταθμός Ο.Λ.Π. όταν εγκαινιάστηκε θεωρήθηκε ως ο πολυτελέστερος και πλέον σύγχρονος σταθμός επιβατών στην Μεσόγειο.

Γράφει ο Θεόδωρος Βελλιανίτης το 1915, ότι στην εποχή του η περιοχή του Προφήτη Ηλία ήταν γνωστή και καλείτο Αρετούσα και ουδείς την γνώριζε αλλιώς, παρότι ο γέροντας Περρωτής είχε αγοράσει στην κορυφή του λόφου γήπεδα και είχε κτίσει ένα ναϊσκο τον Άγιο Ηλία....

Ο μακαρίτης Ιωάννης Καμπούρογλου καθώς αντιπαθούσε την ξενική ονομασία "Καστέλλα", προσπάθησε να δώσει στο λόφο άλλο όνομα και τον έγραφε εις την εφημερίδα του συστηματικά ως "Ακροφάληρον". Δημοσίευε μάλιστα καθημερινώς μικρά άρθρα περί αυτού ώστε να καταστεί αυτό το όνομα σύνηθες. Αλλά μάταια απέβη πάσα αυτού προσπάθεια, η ονομασία Καστέλλα είχε κολλήσει πλέον για τα καλά.

Ο ζωγράφος Νικόλαος Αλεκτορίδης εντός του ατελιέ του -
Υπήρξε κι αυτός μια από τις πολλές προσωπικότητες που είχαν επιλέξει το Νέο Φάληρο για να διατηρούν μόνιμη ή θερινή κατοικία σε μια εποχή φυσικά που το "Φαληράκι" μεσουρανούσε.

Ένα καλοκαιρινό πρωινό του 1909 μαζί με άλλους Νεοφαληριώτες πήγαν εκδρομή στη Βουλιαγμένη. Η ζέστη της ημέρας και η παρέα στάθηκαν αιτία να πέσει στη θάλασσα παρότι δεν γνώριζε δεν κολυμπά. Ο σκύλος του ο Μποέμ ήταν εκείνος που ειδοποίησε τους φίλους του που συνέχιζαν να κολυμπούν αμέριμνα.

Ο Αλεκτορίδης πέθανε νέος προτού προλάβει να ξεδιπλώσει τις τεράστιες ικανότητές του. Ήταν γεννημένος το 1874 στην Καισάρεια της Καππαδοκίας και σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη.
Το 1903 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα αλλά ο πρόωρος θάνατός του τον βρήκε πριν προλάβει να ξεδιπλώσει το σπουδαίο ταλέντο του. Ο σκύλος του ο Μποέμ πέθανε από θλίψη λίγο καιρό αργότερα.

21 Ιουλίου 1977 ο Θεόδωρος Λαμπρόπουλος θεμελιώνει το κτήριο του νέου καταστήματος ΑΦΟΙ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΙ στον Πειραιά.
Στη συμβολή των οδών Βασ. Κωνσταντίνου, Τσαμαδού και Ευριπίδου. Ο σχεδιασμός του κτηρίου προέβλεπε 2 υπόγεια, 1 ισόγειο και 8 ορόφους, 3 ανελκυστήρες, κυλιομένες σκάλες και κλιματισμό σε μια επένδυση ύψους 100 εκατομμυρίων δρχ.
Το κτήριο ολοκληρώθηκε το Φθινόπωρο του 1979. Φυσικά πρόκειται για το κτήριο που στεγάζει σήμερα τα notos gallery

31 Ιανουαρίου 1930 Πειραϊκή ακτή-
Ο Υπουργός των Ναυτικών Μπότσαρης με τους πλοιάρχους Λούνδρα και Ρουσσέν στον όρμο Κανελλόπουλου Πειραϊκής (όρμο Σχολής Ναυτικών Δοκίμων) συζητούν προς της έναρξης αγώνων Λεμβοδρομιών μεταξύ των Ναυτικών Δοκίμων Ελλάδας και Σουηδίας.

Καλοκαίρι 1961. Είκοσι μαθητές του Ζαννείου Ορφανοτροφείου επιβιβάζονται σε πούλμαν με προορισμό την Βιέννη. Σκοπός του ταξιδιού η επίσκεψη βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Ισάριθμοι μαθητές Αυστριακού ορφανοτροφείου φιλοξενήθηκαν στην Ελλάδα. Τους μαθητές συνόδευσε στην Αυστρία ο διευθυντής του Ζαννείου Γυμνασίου Γεώργιος Οικονόμου.

Από το 1956 ο Οικονόμου είχε ιδρύσει το "Ζάννειο Γυμνάσιο" που λειτουργούσε ως παράρτημα του Γ΄ Γυμνασίου Πειραιώς με μια μόνο τάξη. Ακολουθώντας το πνεύμα του Ορφανοτροφείου Αρρένων, που παρείχε κυρίως τεχνική επαγγελματική κατάρτιση έδωσε έμφαση στα Μαθηματικά και στην εργαστηριακή άσκηση. Το γυμνάσιο από το 1959 άρχισε να δέχεται πλέον και εξωτερικούς μαθητές και από το 1961 λειτουργούσε ως Γυμνάσιο Τεχνικής κατεύθυνσης. Τα εργαστήριά του εξοπλίσθηκαν με δωρεές της αμερικανικής βοήθειας.

Κυτίο σιγαρέτων Ελλήνων τραυματιών πολέμου - 

Ήταν αφιερωμένο στους πολέμους που αντιμετώπισε σχεδόν η ίδια γενιά που ήταν διαρκώς επιστρατευμένη και πολεμούσε. Βαλκανικοί πόλεμοι 1912, 13, Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, εκστρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία 1919 και Μικρασιατική εκστρατεία. Το 1921 που κυκλοφόρησαν τα τσιγάρα αυτά, οι τραυματίες από τους πολέμους ήταν χιλιάδες όπως και οι ανάπηροι. Τα τσιγάρα προσφέρονταν σε χαμηλές τιμές στους τραυματίες εντός και εκτός νοσοκομείων. Έφεραν στην πρόσοψη τον δικέφαλο βυζαντινό αετό και την απεικόνιση ενός τραυματία. Τα τέσσερα γράμματα "ΣΠΑΠ" αρχικά σήμαιναν "Σύνδεσμος Τραυματιών Αθηνών - Πειραιώς", καθώς τα τσιγάρα αυτού του είδους κυκλοφορούσαν μόνο στα νοσοκομεία Αθηνών και Πειραιώς. Σύντομα όμως υπήρξε μετονομασία σε "Σύνδεσμο Τραυματιών Αναπήρων Πολέμων" καθώς συμπεριέλαβε τους τραυματίες όλης της επικράτειας.

Ήδη από τις αρχές του 1910 τα κουτιά τσιγάρων ανταγωνίζονταν μεταξύ τους στη λεγόμενη τότε "καπνοπωλική καλλιτεχνία" που κάποιοι αποκαλούσαν και ως "κυτιολογία".

Οι φιλοτεχνήσεις των πακέτων τσιγάρων αναθέτονταν σε αναγνωρισμένους καλλιτέχνες οι οποίοι ανήκαν συνήθως σε μια από τις παρακάτω κατηγορίες.

1. Φιλοπάτριδες. Εκείνοι που μεταχειρίζονταν σήματα και εικόνες εθνικών γεγονότων

2. Συμβολιστές. Εκείνοι που εκμεταλλεύονταν το όνομα του παραγωγού και το ταύτιζαν με την εικόνα. Για παράδειγμα στον παραγωγό Βάρκα είχαν θέσει μια βάρκα και στον παραγωγό Βέλλο ένα βέλος.

3. Αρχαιόφιλους. Εκείνοι που τοποθετούσαν απεικονίσεις αρχαίων ελληνικών ερειπίων

4. Τοπικιστές. Προέβαλαν την ποιότητα του καπνού μέσω του τόπου παραγωγής (Αγρίνιο, Κομοτηνή κ.ο.κ.).

5. Ξενομανείς. Ανέγραφαν στα πακέτα μόνο αγγλικά ή γαλλικά ονόματα (Ideal, Minerva, Zenith, κ.ο.κ.)

Όσο για τα τσιγάρα τραυματιών στην ταινία σφράγισης σημειώνονταν οι μεγαλύτερες μάχες όπως Κιλκίς, Κρέσνα, Μπιζάνι, Σκρα, Σαραντάπορο, κ.ο.κ

1905 - Ο ατμοδρόμωνας ΕΛΛΑΣ στο λιμάνι του Πειραιά ολοκληρώνει την αποστολή του ως χώρος Σχολής Ναυτικών Δοκίμων. Το νέο Μέγαρο της Σχολής (Βασσάνειος Ναυτική Σχολή) ήταν έτοιμο και λειτούργησε για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 1905 στην Πειραϊκή Χερσόνησο. Οι νέοι δόκιμοι θα εκπαιδεύονταν πλέον στη στεριά. Το ΕΛΛΑΣ (πρώην "ΑΜΑΛΙΑ") είχε παραληφθεί το 1861 και μετονομάστηκε ύστερα από την έξωση του Όθωνα και της Αμαλίας. Το 1869 αποφασίστηκε να μεταφερθεί στον Πόρο καθώς η επισκευή του στην Τεργέστη απαιτούσε μεγάλα ποσά. Αργότερα όμως στάλθηκε στην Τουλόν καθώς κρίθηκε ότι θα μπορούσε να χρησιμεύσει για την εκπαίδευση των Ναυτικών Δοκίμων. Πραγματικά οι χώροι του διαμορφώθηκαν με την πρύμνη να φιλοξενεί τα διαμερίσματα του διοικητή και του υποδιοικητή της Σχολής. Εσωτερικά του σκάφους είχαν διαμορφωθεί αίθουσες μαθημάτων, θάλαμοι αξιωματικών, εστιατόριο, υπνωτήριο μαθητών εντός του οποίου αναρτούσαν τις αιώρες τους. Τα κατάστρωμά του (ως ΑΜΑΛΙΑ) θεωρείται το τελευταίο ελληνικό "έδαφος" πάνω στο οποίο πάτησε ο πρώτος βασιλιάς της Ελλάδας πριν την έξωσή του.

Το θρυλικό πλοίο ΑΣΣΟΣ -

Αρχικά ήταν ιδιοκτησίας του Σκωτσέζου Πειραιώτη Τζων Μακ Ντούαλ.

Το 1902 το ΑΣΣΟΣ αγοράστηκε από την εταιρεία «Δεστούνη και Γιαννουλάτου». Ιστορική η κόντρα που είχε με την ΠΥΛΑΡΟ του Κεφαλλονίτη εφοπλιστή Αθανασούλη. Μέχρι που ο Αθανασούλης άρχισε να τάζει στους επιβάτες ότι με κάθε εισιτήριο δώρο και μια μακαρονάδα!

Κεφαλλονίτης και ο Γιαννουλάτος δεν θα άφηνε τον συμπατριώτη του να αλωνίζει μόνος. Έκανε και αυτός τις ίδιες προσφορές. Έβαλε τους ντελάληδες του «Άσσου» να φωνάζουν την ίδια ακριβώς προσφορά, μόνο που τη θέση της μακαρονάδας καταλάμβανε το πιλάφι «ταξίδι και ένα πιλάφι δώρο!». Αθανασούλης και Γιαννουλάτος έβαλαν τα δύο πλοία σε μια κούρσα που έμεινε ιστορική. 

Μέχρι που ο ανταγωνισμός κατέληξε σε τραγωδία...

Η "κρυμμένη" Φιλαρμονική των Ορφανών το 1900 - 

Αν και στη φωτογραφία απεικονίζονται τα μέλη του Συνδέσμου Εμποροϋπαλλήλων Πειραιώς το 1900, η αξία της βρίσκεται στο κάτω μέρος όπου διακρίνονται τα παιδιά της φιλαρμονικής του Τζανείου ορφανοτροφείου, που έμεινε στην ιστορία ως η "Φιλαρμονική των Ορφανών".

Μέχρι το 1860 η μουσική γνώση στον Πειραιά αποτελούσε απόκτημα των παιδιών των "καλών" οικογενειών, οι οποίες όμως δεν θα επέτρεπαν ποτέ στα παιδιά τους να παιανίζουν στους δρόμους της πόλης καλύπτοντας τις διάφορες δημοτικές ανάγκες. 

Ο τότε Δήμαρχος Μουτζόπουλος σε μια πόλη που μάχεται να συγκροτηθεί και να ορθοποδήσει θέλει να δημιουργήσει ένα μελλοντικό μουσικό φυτώριο. Έτσι αποφασίζει να επενδύσει στα παιδιά του Τζανείου Ορφανοτροφείου. Προτείνει την εισαγωγή μαθημάτων μουσικής στο ορφανοτροφείο δωρίζοντας ταυτόχρονα μουσικά όργανα. Η "Φιλαρμονική των Ορφανών" κάποια χρόνια αργότερα πραγματοποιεί μερικές εμφανίσεις αλλά στη συνέχεια εξαφανίζεται. Το 1888 ο Δήμαρχος Ρετσίνας επαναφέρει το θέμα της φιλαρμονικής στο προσκήνιο.

Ο Ρετσίνας αναζήτησε την τύχη των παιδιών των ορφανοτροφείων που παλιότερα ο Μουτζόπουλος είχε εκπαιδεύσει. Αυτά όμως αντί για μουσικοί είχαν στελεχώσει το εργατικό δυναμικό εργοστασίων και βιοτεχνιών. Ο Ρετσίνας μαζί με τον Διευθυντή του Τζανείου Ορφανοτροφείου ψάχνει στα αρχεία να βρουν τα σκορπισμένα ορφανά. Και τα βρίσκουν διάσπαρτα σε όλη την Αττική. Βρίσκουν και κάποιους απόστρατους σαλπιγκτές, τυμπανιστές και μαζί με τους τότε εύπορους του Πειραιά αναλαμβάνουν να τους επαναφέρουν στον Πειραιά τοποθετώντας τους ο ίδιος ο Ρετσίνας ως υπαλλήλους στα εργοστάσιά του. 

Έτσι με την εμμονή του ο Ρετσίνας δημιουργεί το 1892 έναν πυρήνα 35 μουσικών εργατο-υπαλλήλων αλλά όχι κατ΄ αποκλειστικότητα μουσικών. Το πρωί στα εργοστάσια και το απόγευμα να παίζουν μουσική δεν αποτελεί και την καλύτερη συνταγή μουσικής προόδου. Για πολλά χρόνια η "Φιλαρμονική των Ορφανών" κάλυπτε τις δημοτικές ανάγκες ακόμα και όταν συγκροτήθηκε οργανωμένη Δημοτική Φιλαρμονική.

Εξέδρα Νέου Φαλήρου 1929 -
Κόσμος συγκεντρωμένος πάνω στην εξέδρα για την υποδοχή ομογενών που κατέπλευσαν στην Ελλάδα με το υπερωκεάνιο "Βουλκάνια". Τα μεγάλα περιηγητικά πλοία λόγω του όγκου τους αγκυροβολούσαν στον όρμο του Νέου Φαλήρου και οι επιβάτες τους αποβιβάζονταν στη στεριά με βάρκες μέσω της εξέδρας.

Όταν τα πλοία που κατέπλεαν μετέφεραν ομογενείς που επέστρεφαν για λίγο χρονικό διάστημα πίσω στα σπίτια τους, τότε στην παραλία του Νέου Φαλήρου συγκεντρώνονταν από νωρίς πλήθος κόσμου αποτελούμενο κυρίως από συγγενείς μεταναστών. Αδημονία καταλάμβανε σε μεγάλο βαθμό τον κόσμο που ανέμενε στην παραλία ύστερα από πολυετή χωρισμό. Φιλιά, αγκαλιές, δάκρυα χαράς, λιποθυμίες, χέρια που άρπαζαν τους αφικνούμενους στην εξέδρα μετανάστες πριν προλάβουν να αφήσουν τη βάρκα που τους μετέφερε. Δυνατές φωνές συγγενών δονούσαν την ατμόσφαιρα με ονόματα, Γιάννη, Νίκο, Γιώργο σε μια προσπάθεια να εντοπίσουν ο ένας τον άλλο μέσα στον κόσμο.

Ο χωρισμός ήταν πολυετής, η επίσκεψη ήταν μόλις ολιγοήμερη, τα ταξίδια με πλοίο από ΗΠΑ, Καναδά ή Αυστραλία ήταν δύσκολα και μακρινά. Άλλωστε λίγοι ήταν εκείνοι που μπορούσαν να εγκαταλείψουν το ξένο έδαφος και να έχουν νόμιμο δικαίωμα επανόδου. Ο αποχωρισμός από την ίδια εξέδρα ήταν ακόμα δυσκολότερος καθώς οι περισσότεροι γνώριζαν ότι δεν θα έβλεπαν ποτέ ξανά τους δικούς τους ανθρώπους.

Στους βράχους της Καστέλλας το 1931  -
Είναι ο τίτλος της φωτογραφίας με τον σκύλο να επιμένει να παρασύρει οπωσδήποτε την φίλη του σε ένα δεύτερο λουτρό. Η συγκεκριμένη φωτογραφία έγινε πρωτοσέλιδο στην εφημερίδα "ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ" στο φ. της 12ης Ιουλίου του 1931.

Η Αρμένικη συνοικία της Κοκκινιάς το 1933 - Περίπου 18 χιλιάδες Αρμένιοι πρόσφυγες (από τους 55 χιλιάδες της Ελλάδας) κατέφυγαν στον Πειραιά μετά από τις διώξεις των Τούρκων. Διεσπάρησαν κυρίως στο κέντρο του Πειραιά, Κοκκινιά και Λιπάσματα, ενώ εκτός Πειραιά κύρια στο Δουργούτι (σημερινό Νέο Κόσμο). Τ ην ίδια εποχή στην Αθήνα ιδρυόταν η Αρμένικη Μητρόπολη με το όνομα "Άγιος Γρηγόριος ο Φωτοδότης". Εκ του Πειραιώς οι Αρμένιοι υπολογίστηκαν στους 6 χιλιάδες που αναχώρησαν με πλοία - μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1920- για να ζήσουν στη Σοβιετική Αρμενία. Δυστυχώς όπως οι Έλληνες έτσι και οι Αρμένιοι δεν εκπροσωπούσαν στον Πειραιά μια συγκεκριμένη παράταξη αλλά ήταν διαιρεμένοι σε διάφορες πολιτικές μερίδες όπως στους "Τασνακιστές", στους "Ραγκαβάρ", στους "Χιντσάκ" κ.α. που εκπροσωπούσαν Δεξιά, κέντρο και σοσιαλιστικές αντιλήψεις. Εξέδιδαν τα έντυπα ΝΟΡΟΡ (Νέα Ζωή) και ΝΟΡΣΑΓΚΟ (Νέα Κίνηση). Από την πρώτη στιγμή άφιξής οι Αρμένιοι του Πειραιά προσεγγίστηκαν "Νήαρ Ηστ Ρελίφ" και από τους Ρωμαιοκαθολικούς για να επιτύχουν δογματική προσέγγιση. Οι Αρμένιοι έγιναν δεκτοί από τους Πειραιώτες και απολάμβαναν την αμέριστη συμπάθειά τους λόγω των κοινών διώξεων από τους Τούρκους. Γενιές ολόκληρες Αρμενίων εκπαιδεύθηκαν σε ελληνικά σχολεία και πολλές εξ αυτών εξελληνίσθηκαν επιστρέφοντας μάλιστα στην Τουρκία ως Έλληνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η οικογένεια Μιχράν Σιβασλή που έγινε οικογένεια Μπρούσαλη. Η παρουσία των Αρμενίων στον Πειραιά όμως καταγράφηκε πολλά χρόνια πριν την έναρξη των μεγάλων διώξεων. Ήδη από το 1885 οι Αρμένιοι εξέδιδαν στην Ελλάδα την εφημερίδα "Η ΑΡΜΕΝΙΑ" ενώ σε όλη την Ευρώπη είχαν δημιουργηθεί κομιτάτα με σκοπό το ελεύθερο Αρμενικό κράτος. Όμως το Ανώτατο Κεντρικό Κομιτάτο όλης της Ευρώπης έδρευε στην Αθήνα καθώς οι Αρμένιοι ένιωθαν την αγάπη των Ελλήνων μεγαλύτερη παρά οπουδήποτε αλλού. Η τουρκική αντικατασκοπία για το λόγο αυτό φρόντιζε πάντα τους εν Πειραιεί απεσταλμένους τους που φρόντιζαν να δημιουργούν διαμάχες ανάμεσα στις παρατάξεις των Αρμενίων με σκοπό την διάσπασή τους και το αδυνάτισμα της αντίδρασή τους. Ευτυχώς ο ελληνικός τύπος για χρόνια δεν δημοσίευε τα εσωτερικά προβλήματα των εν Ελλάδι Αρμενίων με σκοπό να ενισχύσει το εσωτερικό τους μέτωπο και να υποστηρίξει την ενότητά τους, στοιχείο που οι Αρμένιοι εκτίμησαν ιδιαίτερα.

Μια σπουδαία Πειραιώτισσα υπήρξε και η Εύα Βλάμη η οποία πέρασε τα παιδικά της χρόνια στο σπίτι της οικογενείας της επί της οδού Βασιλέως Γεωργίου 19 στο κέντρο του Πειραιά. Αργότερα μετακόμισε στην ακτή Μουτσοπούλου, στο Πασαλιμάνι. 

Στον Πειραιά υπήρξε μαθήτρια στο Γυμνάσιο στου Παπακώστα ενώ παρακολούθησε μαθήματα μουσικής στο Ωδείο του Πειραϊκού Συνδέσμου. Η Εύα Βλάμη εγκατέλειψε τον Πειραιά το 1940, όπως και χιλιάδες άλλοι Πειραιώτες. Πολλοί έφυγαν προληπτικά, πριν δηλαδή από τους βομβαρδισμούς, οι περισσότεροι όμως αναγκαστικά ύστερα από αυτούς, ως βομβόπληκτοι πλέον. Η Βλάμη όπως και πολλοί άλλοι και μετά το τέλος του πολέμου δεν επέστρεψε στην πόλη.

Ο πατέρας της Νικόλαος Βλάμης ήταν Γαλαξιδιώτης Ναυτικός που μεταλαμπάδευσε στην κόρη του Εύα όλη την αγάπη για το Γαλαξίδι (Γαλαξείδι παλ. γραφή). Αυτή η αγάπη πέρασε στα βιβλία που συνέγραψε με τίτλο "Γαλαξείδι" και "Σκελετόβραχος" για τα οποία η Ακαδημία Αθηνών, της απένειμε «έπαινον»

Φωτογραφία από το αρχείο του Σωτήρη Χαρίδημου που συνεχίζει ακάματα την παράδοση παρουσίασης και διδασκαλίας της τέχνης του Καραγκιόζη. Ο πατέρας του Σωτήρη, ο Χρήστος Χαρίδημος από το 1933 ξεκίνησε το θέατρο Σκιών στον Πειραιά, ενώ από το 1939 έδινε παραστάσεις από το γνωστό κέντρο "ΕΡΜΗΣ" έναντι του Ομίλου Ερετών που στη λεζάντα της φωτογραφίας αναφέρεται ως "Λεμβαρχείο".

Η Έλενα Σαμίου η δεύτερη γυναίκα του Νίκου Καζαντζάκη φωτογραφίζεται στον Πειραιά το 1936.
Γνωρίστηκε μαζί του το 1924. Εκείνη είκοσι ενός περίπου ετών και εκείνος σαράντα ενός ετών.

Το 1945 παντρεύτηκαν με κουμπάρο τον Άγγελο Σικελιανό. Νίκος και Ελένη ζούσαν τότε στην Αίγινα, με συχνά ταξίδια στο εξωτερικό. Από το 1946 ουσιαστικά αυτοεξορίστηκαν και τελικά εγκαταστάθηκαν στην Αντίμπ της νότιας Γαλλίας. Τους χώρισε ο θάνατος. Έκτοτε η Ελένη, χήρα και μόνη, αφιερώθηκε στη διακονία του έργου του, μέχρι του δικού της θανάτου το 2004. Σαν σήμερα του Αγίου Δημητρίου, 26 Οκτωβρίου 1957 πέθανε ο Καζαντζάκης.