Τσούρμαδόροι, τζερεμέδες, ατζαμήδες και καραβοκύρηδες του Πειραιά

Τέλη δεκαετίας 1930. Στην Ακτή Ποσειδώνος στον Πειραιά ενώ αριστερά μόλις διακρίνεται το ξενοδοχείο ΚΟΝΤΙΝΕΝΤΑΛ. 

 

του Στέφανου Μίλεση

Πέρα από όσα δείχνει η φωτογραφία επικρατεί ο νόμος των τσουρμαδόρων του λιμανιού, που καμιά φωτογραφία δεν μπορεί να "δείξει". Εκεί χρειάζεται ο "γραφιάς" για τις περιγραφές.

Τα καΐκια για να προστατευθούν από τα "μπογάζια" του χειμώνα βρίσκονταν σχεδόν τους τέσσερις χειμωνιάτικους μήνες "εν αναπαύσει".

Από παραμονές του Αγίου Νικολάου μέχρι το Πάσχα περίπου. Για να ζήσουν αυτή την περίοδο οι "τσουρμαδόροι" (πληρώματα) με τις οικογένειές τους έπρεπε να είχαν κάνει τα κουμάντα τους από το οκτάμηνο που είχε περάσει. 

Για τους τσουρμαδόρους ο χειμώνας σήμαινε στέρηση, σφίξιμο οικονομικό και ατσιγαροσύνη. Κάθονταν στο καφενείο αμίλητοι να περάσει ο καιρός. Κατά το Πάσχα άρχιζαν και πάλι να δημιουργούνται τα τσούρμα, ενώ όταν ο καιρός νωρίτερα έδειχνε την καλοσύνη του άρχιζαν τα τσούρμα και από τις Απόκριες. Μόλις οι συνθέσεις πλησίαζαν το τέρμα τους, σειρά είχαν να τσουρμάρουν οι ατζαμήδες δηλαδή οι εκπαιδευόμενοι και οι πρωτοτάξιδοι. Συνήθως οι άνθρωποι της στεριάς που η εργασία τους δεν πήγαινε καλά σκέφτονταν να τσουρμάρουν ως ατζαμήδες. Συμβουλεύονταν πρώτα διάφορους στην πιάτσα για το καλύτερο μερίδιο που εξαρτιόταν από τον καπετάνιο. 

Στην αγορά οι καπεταναίοι ήταν "ταξινομημένοι" σε τρεις μεγάλες κατηγορίες. Στους καπετάν Σκυλόψαρους, καπετάν Τζερεμέδες και στους Καπετάν Αλλοίμονους! Μόνο οι καπετάν Σκυλόψαροι έφερναν τα κέρδη ενώ στις άλλες δύο κατηγορίες ο τσουρμαδόρος κινδύνευε να μην επιστρέψει σώος στο σπίτι του. 

Στα σκάφη των Τζερεμέδων έβγαιναν διαρκώς διάφορες αβαρίες "τζιριτζάντσουλες" τις έλεγαν, που προκαλούσαν χασομέρια. Όμως αν πρωτόμπαρκος (ατζαμής) πήγαινε σε καΐκι καπετάν Σκυλόψαρου και έβγαιναν αβαρίες, τότε το πρόβλημα το είχε ο ίδιος καθώς ήταν γκαντέμης. Το νέο διαδιδόταν και το μπάρκο ήταν πλέον δύσκολο για τον ατζαμή. Όλα έπρεπε να πάνε καλά για να επιστρέψουν τα παλληκάρια πίσω να σβηστούν τα βερεσέδια να κανονιστεί το προικιό των αδελφάδων.

Υποσημείωση:

Ιστορίες για "Τσούρμα, καραβοκύρηδες και ταρσανάδες" αλλά κύρια για τη ναυτοσύνη των Ελλήνων παρουσιάστηκαν στο σεμινάριο του προγράμματος "Ενορία Εν Δράσει" του Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας Πειραιώς. Διήρκεσε 6 εβδομάδες με ημερομηνία έναρξης την 13η Φεβρουαρίου 2023.