Άσπρα καράβια τα όνειρά μας

Το Νεράιδα στο Πασαλιμάνι στα γυρίσματα της ταινίας "Το παιδί και το Δελφίνι" με την Σοφία Λόρεν

Γράφει η Νανά Ιωαννίδου


Ένα πλοίο παλιό του Αργοσαρωνικού ξανασαλπάρει ετούτη την εποχή ως πλωτό μουσείο έπειτα από δύο χρόνων μετασκευή στην Κροατία. Είναι το πλοίο των νεανικών μας χρόνων, το Νεράιδα. Δεμένο πάντα απέναντι από την παλιά αγορά του Πειραιά. Κατασκευασμένο στο Φιούμε της Ιταλίας το '39, υπήρξε ένα ολόλευκο ποστάλι που ο Γ. Λάτσης αγόρασε από τους Άγγλους το 1949 και από το 1950 διέσχιζε τα νερά εδώ στο Σαρωνικό μας ! 

Αίγινα, Μέθενα, Πόρο, Ύδρα, Σπέτσες, Ερμιόνη, Λεωνίδιο.

Για πρώτη φορά ακούσαμε μουσική σε πλοίο, στο σαλόνι του! Ήταν σίγουρο και καλοτάξιδο, πολύ κομψό και από την πλώρη του εμείς οι 20χρονοι, αρμενίζαμε για κάποιο ρόδινο γιαλό, άσπρα καράβια τα όνειρά μας!

Στα χρόνια του '50 με '60 ο Αργοσαρωνικός ήταν για τη νεολαία ότι η Μύκονος στις μετέπειτα εποχές. Δεν χρειαζόταν όμως ιδιαίτερος κόπος για το μαγευτικό ταξιδάκι του Σαββατοκύριακου. Ειδικά εμείς εδώ, οι κατοικούντες τριγύρω στον Πειραιά. Μόνο τα ναύλα και η νεανική παρέα έφευγε !

Μια κουβερτούλα, λίγα σεντόνια, τα μαγιό, μια μπάλα, λίγες κονσέρβες και τυρί από το σπίτι και μόνο ψωμί αγοράζαμε μόλις κατεβαίναμε από τον ντόπιο φούρνο. Είχαμε και κοντά μας τα παγούρια μας για νερό με κάτι αλουμινένια ποτηράκια με αλουμινένιες ροδέλες που άνοιγαν σφηνώνοντας η μία με την άλλη για να μην πιάνουν χώρο !

Όλη την ημέρα στη θάλασσα και πάντα μια ξεκούρντιστη κιθάρα μαζί μας για τη βραδυνή συναυλία μας ! Τη νύχτα ξενοδοχείο δέκα αστέρων ! Καφεδάκια στην αμμουδιά με καμινέτο το πρωί και πάλι θάλασσα. Στο γυρισμό είτε Αίγινα είμαστε, είτε Πόρο, (αυτά τα δύο ήταν τα σταθερά μας το καλοκαίρι), παίρναμε όποιο πλοίο μας βόλευε και υπήρχαν καμιά δεκαριά, όμως το Νεράιδα έγραφε μέσα μας !
Ήταν το κοσμοπολίτικο κότερό μας !

Μη ξεχνάμε ότι αυτή η γραμμή του Αργοσαρωνικού είχε πολύ κόσμο, γιατί τότε τα Μέθενα ήταν μαζί με την Αιδηψό, σπουδαίες ιαματικές λουτροπόλεις και βέβαια κάτι που οι νέοι δεν γνωρίζουν, όταν πηγαίναμε Αίγινα πάντα φέρναμε κι ένα κανάτι ! Παραγγελιά μιας θείας ή της γιαγιάς ή της μαμάς, έκανε κρύο το νερό έλεγαν από το τοπικό χώμα που κατασκευάζονταν !

Κυττάζοντας στο διαδίκτυο το σημερινό πλωτό μουσείο της Νεράιδας, (γιατί ακόμα δεν ήλθε εδώ κοντά, αλλά θα έλθει και θα μας το ανακοινώσουν), ελάχιστα μου θυμίζει το πλοίο των νεανικών μου χρόνων. Έχει μεταμορφωθεί, έχει αλλάξει, κι όταν είδα και το εσωτερικό του με τα νέα υλικά τεχνολογίας, μουσειακής έκθεσης και διάβασα ότι δίνεται και ειδικό περίβλημα παπουτσιών για να περάσεις μέσα, κατάλαβα ότι αυτό το πλοίο δεν είναι το δικό μου !

Μόλιας ανοιγόταν καβαλούσαμε την κουπαστή του δευτέρου διαζώματος, με το ένα πόδι στον αέρα ! Ήταν το σκέρτσο της νιότης μας...
Θα μου πείτε η ζωή έχει πρόοδο, συμφωνώ. Μόνο που αφήνω και λίγο στη ψυχή μου ομορφιά συναισθημάτων μιας νεανικής εποχής, για να με γαληνεύουν !




ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΑ 7ΗΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1955

Ο Πειραιάς στη διάρκεια της Φραγκοκρατίας

(Le Roy - 1785) Λιμένας Πειραιώς, δεξιά η Μονή του Αγίου Σπυρίδωνα (Ιστορικό Αρχείο Δήμου Πειραιά)
Γράφει η Νανά Ιωαννίδου



Πριν μας κατακτήσουν οι Τούρκοι, είχαμε χωρίς διακοπή την σκλαβιά των Φράγκων επι 256 χρόνια. Εδώ στην Αθήνα που μας ενδιαφέρει, είχαμε την μοιρασιά από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους Φράγκους το 1204 ως εξής:

1204 - 1311 τους Βουργούνδιους De la Roches (Δελαρός)
1311 - 1388 την Μεγάλη Καταλανική Εταιρεί της Αραγωνικής αυλής των Καταλανών και 
1388 - 1456 την Φλωρεντινή κυριαρχία με τον οίκο Ατσαγιόλη.

Το επίνειο της Αθήνας, ο Πειραιάς είχε την ίδια τύχη με την Αθήνα. Πρωτεύουσα σ΄ αυτούς τους χρόνους υπήρξε η Θήβα και το επίνειό της η Λιβαδόστρα υπήρξε το λιμάνι των Φράγκων στον κόλπο των Αλκυονίδων.

Οι Ντελαρός δεν ενδιαφέρθηκαν να συγκροτήσουν στόλο. Δεν υπήρξε καμιά ναυτική δύναμη στον Πειραιά. Σε όλα τα παράλια της Αττικής οι πειρατές είχαν πειρατικές φωλιές κι έκαναν καλά την δουλειά τους (όπως εξ΄ άλλου παντού στον Ελλαδικό χώρο). Με την κάθοδο των Καταλανών, κανένα σκάφος δεν επιτρεπόταν να πλεύσει στον Σαρωνικό.
 
Λεπτομέρεια από τον πίνακα του Le Roy (1785) στον οποίο διακρίνεται το Μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα

Οι Βενετοί ήσαν αυτοί που εμπόδιζαν την ανάπτυξη τόσο του Πειραιά όσο και της Αθήνας. Ο Πειραιάς ήταν σε πλήρη παρακμή και είχε απομονωθεί από ένα Ενετικό φρούριο.

Οι Βενετοί έναντι ανταλλαγμάτων πάντα, έφερναν εμπόδια ακόμα και στους Καταλανούς της Αίγινας να μην πλέουν γαλέρες στον Πειραιά. Ήθελαν την πλήρη ερήμωσή του. Σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης του 1319 μεταξύ Βενετών - Καταλανών, όλο το εμπόριο θα γινόταν από την Λιβαδόστρα ! Δεν είχαν κανένα δικαίωμα οι Καταλανοί να εξοπλίζουν πλοία στον Σαρωνικό. Περεμπόδιζαν έτσι και τον Καταλανικό στόλο που φοβόντουσαν για την εξαπλωσή του και παράλληλα ήθελαν ταχεία προσπέλαση όλων, στα λιμάνια της Νότιας Ιταλίας !
Έτσι εξηγείται κι όλος αυτός ο πλούτος, αυτών των χρόνων που θαυμάζουμε στην Ιταλία ! 

Μετά... έχουμε το 1456 - 1821Βρισκόμαστε στην εποχή της Τουρκοκρατίας όπου μπαίνοντας οι Τούρκοι, μετονομάζουν το Πόρτο - Λεόνε δηλαδή τον Πειραιά, (όπως τον έλεγαν οι Φράγκοι από το Λιοντάρι της εισόδου του που κι αυτό μας πήραν), σε Λιμάνι Ασλάν !

Καθήστε ρε καλά, έχουμε και κιτάπια που μας γράφει ο λεξικογράφος Σουίδας
(Ην πρότερον ο Πειραιάς νήσος, όθεν και τ΄ όνομα είληφεν, από του δια περάν) και οι κάτοικοι ονομάζονται Πειραιώτες ή Πειραιωτάκια !

Αναμνηστικές πλάκες ιστορίας. Η άγραφη ιστορία του Πειραιά



Γράφει ο Στέφανος Μίλεσης    

Περπατώντας κάποιος στον Πειραιά, συναντά ελάχιστες εντοιχισμένες πλάκες, με τις οποίες μπορεί να μάθει για το παρελθόν αυτής της πόλης. Για παράδειγμα, μια είναι εντοιχισμένη στο ρολόι στο Πασαλιμάνι, πιο κάτω μια άλλη στην Πλατεία Κανάρη έστω και αισχρά ασβεστωμένη, άλλη διαγωνίως σπασμένη στην Πλατεία Σταυρού, μια τέταρτη θαμμένη σε ένα παρκάκι κοντά στην Πλατεία Πηγάδας και άλλες, που ο συνολικός αριθμός τους δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις δέκα με δεκαπέντε. 

Η υποχρέωση του Δήμου για τοποθέτηση τέτοιων πλακών δεν αποτελεί κάποιο νεωτερισμό. Όμοιες υπήρχαν στην Αρχαία Ελλάδα και στη Ρώμη προς ανάμνηση ιστορικών γεγονότων και όμοιες υπάρχουν σε όλες τις πολιτισμένες πόλεις του κόσμου αφού από αυτές μαθαίνουμε για διάφορα ιστορικά γεγονότα.
Τέτοιες πλάκες προσφέρουν σημαντική υπηρεσία στην ιστορία. Η συνήθεια αυτή που διατηρήθηκε σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, όπως στο Ναύπλιο για παράδειγμα, δυστυχώς δεν επικράτησε στον Πειραιά. Κι όμως κατά μια περίεργη σύμπτωση στην πόλη αυτή έζησαν και πέθαναν πολλοί σημαντικοί άνδρες και διαδραματίσθηκαν ιστορικές στιγμές που χάραξαν την πορεία ολόκληρης της χώρας.

 Όλοι οι πολιτικοί της, όλοι οι μεγάλοι δάσκαλοί της, όλοι οι ποιητές της και οι λογογράφοι της, δεν κατοικούσαν στην ύπαιθρο της πόλης μας. Δεν έμεναν σε κάποιο πιθάρι όπως ο Διογένης, αλλά είχαν κι αυτοί κατοικίες στις οποίες έζησαν και κάποιοι μάλιστα πέθαναν και σε αυτές. Από τον θάνατό τους και μετά ουδείς σκέφθηκε να τοποθετήσει μια πλάκα ώστε όταν παρέλθουν λίγα χρόνια, να συνεχίζουν οι νεώτεροι κάτοικοι της πόλης να γνωρίζουν που υπήρχαν οι κατοικίες αυτών των ανθρώπων που άφησαν το ιστορικό τους στίγμα με το έργο τους. Πώς οι νέες γενιές θα γνωρίσουν πού οικοδομούσε το σπίτι του στον Πειραιά ο Ναύαρχος Μιαούλης, πού άφησε την τελευταία του πνοή ο Γαριβαλδινός Αλέξανδρος Ρώμας, σε ποιο σπίτι πίσω από τον Άγιο Νικόλαο γεννήθηκε ο Ιάκωβος Δραγάτσης, πού κατοικούσε ο Παύλος Νιρβάνας, ο Σουρής, ο Κουντουριώτης, οι πρώην πρωθυπουργοί της Ελλάδας Στέφανος Σκουλούδης και Κουμουνδούρος. Ποιος είναι αυτός που θα μπορέσει επιτέλους να μας πληροφορήσει ότι στον Πειραιά λειτούργησε η Σχολή Ευελπίδων για πάνω από μισό αιώνα όταν ο Δήμος μετά από εννιά μήνες αναμονής και παρότρυνσης, τοποθέτησε τελικώς μια πινακίδα με λάθος απεικόνιση της σχολής !

Κι όμως όσο παράξενο κι αν μας φαίνεται, στις γειτονιές που σήμερα περπατούμε, περπάτησαν Βασιλείς κι αρχηγοί ξένων κρατών. Οι γειτονιές μας έγιναν ποιήματα όπως αυτά του Πορφύρα, τραγούδια των Χατζηδάκη, Θεοδωράκη λογοτεχνήματα όπως το «Χαμοζωή» του Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου, το «Γιούγκερμαν» του Καραγάτση, τον «Τρελαντώνη» της Πηνελόπη Δέλτα, σενάρια σε έργα του Ξενόπουλου, αναμνήσεις του  Στέφανου Δάφνη, πίνακες του Βολανάκη, του Πρέκα, του Τσαρούχη και του Συρίγου, ταινίες της Μελίνας, σκίτσα και γλυπτά.

Ίσως κάποιες ιστορίες εξ αυτών να διασώζονται στην μνήμη ολίγων αλλά όταν και αυτοί εκλείψουν, ματαίως θα ερευνούν οι μεταγενέστεροι να ανακαλύψουν για το ξενοδοχείο στον Πειραιά που κάποτε έζησε η Βιρτζίνια Γούλφ και έγραψε βιβλίο ή για τις εντυπώσεις του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και του Σατωβριάνδου.

     Κάποτε υπήρξε η ιδέα κάποια υπηρεσία του Δήμου ή κάποιος σύλλογος από τους υφιστάμενους να αναλάβει το έργο αυτό. Κατανοώ ότι υπάρχουν πολλά άλλα κατεπείγουσας κοινωνικής ανάγκης, ζητήματα. Στην ζωή όμως δεν υπάρχει μόνο η υλική αντίληψη των πραγμάτων. Δεν επικρατεί μόνο ο υπολογισμός των συμφερόντων. Παρά την σιδηρά πραγματικότητα, το ιδεώδες και το υψηλό συναίσθημα, θα πρέπει να παραμένουν οι άξονες που θα στρέφεται η ζωή των λαών. Γιαυτό και η αγάπη προς το παρελθόν δεν θα πρέπει να είναι μόνο ένα μελαγχολικό συναίσθημα του κενού αλλά μια ανάγκη επιβίωσης, αφού η συγκρότηση του παρελθόντος μέσα από την ιστορία και τις αναμνήσεις θα πρέπει να μας δίνει δύναμη ώστε να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα και να πορευθούμε με περηφάνια προς το μέλλον. Και οι αναμνηστικές πλάκες είναι σελίδες της ιστορίας της πόλης που προς το παρόν παραμένουν άγραφες.  

Σχετικές αναρτήσεις: Πειραιάς όπως Ναύπλιο   



"Τα θερινά ταξείδια" του Στέφανου Δάφνη. Εντυπώσεις από το λιμάνι του Πειραιά το 1920


Εις την Πειραϊκή προκυμαία βλέπει κανείς τους περίεργους εκείνους τύπους που είναι εισιτηριοπωλητές αλλά και λεμβούχους. Με το διπλότυπο στο χέρι κυνηγούν κάθε διαβάτη ο οποίος εμφανίζει, έστω και κατά εικασία το εξωτερικό και τις κινήσεις επιβάτου.

- Άλλος για Σπέτσες, κύριοι, άλλος για Κρανίδι, για το Ναύπλιο δύο δραχμές

Ο άνθρωπος με το διπλότυπο σας καταδιώκει, εξαίρει τις ιδιότητες του ατμόπλοιου, την ταχύτητά του, τα κομφόρ που παρέχει. Και όταν του πείτε ότι δεν προτίθεστε να ταξιδεύσετε, δεν διστάζει να σας προτρέπει ότι είναι απαραίτητο να ταξιδεύσετε μέχρι της πατρίδος του κυρίου Ρέπουλη έστω και προς χάριν του. 

- Με δύο δραχμούλες κύριος, πάει κι έλα, παίρνετε τον αέρα σας. Τι ψυχή έχει ένα διπλό;

Το διπλό βεβαίως δεν έχει ψυχή. Έχουν όμως οι επιβάτες. Ουαί δε και αλλοίμονο στους θαλασσοπορούντες με συναγωνιζόμενο ατμόπλοιο. Ιδού π.χ. μια τοιαύτη Οδύσσεια.


Το βαπόρι είναι κατάφορτο από κόσμο. Στο κατάστρωμα διακρίνονται μαύρα πλήθη ανθρώπων. Στην γέφυρα του πλοιάρχου άλλος κόσμος. Στην πρύμνη, στην πρώρα, πάνω στις κουλούρες των σχοινιών, στοιβαγμένοι οι επιβάτες αναμένουν την πολυπόθητη στιγμή της αναχωρήσεως. Και οι βάρκες φέρνουν διαρκώς νέους επιβάτες και η ίσαλος γραμμή ολοένα κατέρχεται. Μερικοί, χάνοντας την υπομονή τους, υψώνουν φωνή.

- Άιντε καπετάνιε βάλε μπροστά !!

Αλλά ο πλοίαρχος παρακολουθεί τα συμβαίνοντα επί του άλλου στρατοπέδου, δηλαδή επί του καταστρώματος του αντιπάλου ατμοπλοίου επί του οποίου το ανθρωπομάζωμα διενεργείται από τις ίδιες ακριβώς συνθήκες. Άνδρες, γυναίκες, παιδιά, βράκες, βλαχόκαλτσες, σετακρούτες, ζεφυράκια, βέλα αραχνοΰφαντα, τσεμπέρια, κοφίνια, κασσέλες, γιδοπρόβατα, δέματα με μπακαλιάρους, σαρδελλοβάρελα, όλα ομού συμφύρονται σε μια αξιοθρήνητο δημοκρατική κοινωνία ανθρώπων και πραγμάτων. Και μεταξύ του συνωστισμού τούτου ολισθαίνουν οι γυρολόγοι πωλούντες μέντες για την θάλασσα και σιγαρέττα και κουλουράκια, ως και μικρά καθρεπτάκια των είκοσι λεπτών, στα οποία θα μπορούν κατόπιν να βλέπουν οι επιβάτες την μορφή τους αλλοιωμένη από την ταξειδιωτική ταλαιπωρία. Αγία υπομονή !



Μερικοί επιβάτες καθισμένοι στους πάγκους του καταστρώματος ροκανίζουν κολοκυθόσπορο. Μια γρηά νησιώτισα οκλαδόν καθισμένη κάτω στο έδαφος, κινεί το κεφάλι ρυθμικά, όπως τα γύψινα εκείνα αγάλματα που παριστάνουν Βουδδικάς θεότητας.

- Άιντε καπετάνιε και νυχτώσαμε

Τέλος ο πλοίαρχος δίνει το σημείο της αναχωρήσεως. Ακούγονται οι κρότοι της χονδρής αλυσίδας να στενάζει γύρω από το βαρούλκο. Οι βαρκάρηδες αλαλάζουν ως κουρσάροι. Η σειρήνα - οποίος εξευτελισμός του Ομηρικού θρύλου- μπήγει το ωτοσπαρακτικό ούρλιαγμά της στην ατμόσφαιρα. Η κίνηση επί του σκάφους λαμβάνει την όψη παραφροσύνης. Ο πλοίαρχος του αντιπάλου ατμοπλοίου επισπεύδει μόνο τότε την αναχώρηση. Το ζήτημα είναι τώρα ποιός να πρωτοφύγει !!


Σηκώνεται και στο άλλο πλοίο η άγκυρα. Ο πανζουρλισμός κυριεύει το ανθρώπινο στοιχείο και του δεύτερου ατμοπλοίου !!

Τέλος τα δύο συναγωνιζόμενα κινούνται, προχωρούν ως καλοφαγωμένα κήτη προς την έξοδο του λιμένος, απομακρύνονται βραδέως. Σείονται μανδήλια, εσάρπες, χέρια.

- Στο καλό, στο καλό

Τα δύο ατμόπλοια βρίσκονται τώρα έξω από το φανάρι, ανοίγονται στην θάλασσα. Και μετά τον συναγωνισμό σε αριθμό επιβατών, αρχίζει ο αγώνας ταχύτητας. Ο σκοπός είναι ποιο πλοίο θα πρωτοφθάσει στους ενδιάμεσους σταθμούς, όπου αναμένουν άλλοι επιβάτες. Στην Αίγινα, στην Ύδρα, στις Σπέτσες. Και ο ατμός κάνει τους λέβητες να τρέμουν και το κατάστρωμα καίει και οι επιβάτες ραντίζονται με ζέοντας υδρατμούς. Οι ζωηρότεροι των ταξιδιωτών ενθουσιάζονται. 

- Μπράβο καπετάνιε, μπράβο και τους φάγαμε

Το ένα βαπόρι προχωρεί, το άλλο το καταδιώκει. Οι γυναικούλες τρομάζουν, αλλά προσπαθούν να καθησυχάσουν τα παιδάκια. Και το παλαιό σκάφος τρέμει από τον θυμό του ατμού.

Και η θάλασσα απλώνεται γαλήνια, εκτυφλωτική από τον Ιουλιανό ήλιο, ως απέραντη ασφαλτοστρωμένη πλατεία. Δεν φυσά η παραμικρή αύρα. Κοιμάται ο Αίολος και ο Ποσειδών δεν φαίνεται διατεθειμένος, επί του παρόντος τουλάχιστον, να δείξει την ύπαρξη της τρίαινάς του. Όλα γύρω ακινητούν. Επί του καταστρώματος η αυτή μαρμάρινη ακινησία. Άνθρωποι και γιδοπρόβατα ταξειδεύουν όπως στο καράβι φάντασμα του παραμυθιού. Και παρά το μαρτύριο του συνωστισμού, φαίνονται όλοι ευχαριστημένοι, διότι ταξειδεύουν τόσο φθηνά !!

Πειραιάς 5 Ιουλίου 1920
Στέφανος Δάφνης 
  

Στα ερείπια ενός Μοναστηριού, γεννιέται μια πόλη


Αιώνες ακόμα πριν την επαναστάση του '21 στον έρημο τότε Πειραιά βρίσκονταν η Μονή του Αγίου Σπυρίδωνα. Είχε ιδρυθεί λένε τον 11ο αιώνα από τους Βυζαντινούς (χωρίς αυτό όμως να στηρίζεται ιστορικώς). Η Μονή κάνει ιστορικά την εμφανισή της από το 1700 και μετά και οι εκτάσεις της απλώνονταν εκεί που αργότερα θα αναπτυχθεί η Πειραϊκή πολιτεία, με εξαίρεση κάποιες εκτάσεις που ανήκαν στους Τούρκους και κάποιες άλλες σε γηγενείς Αθηναίους (Γκαγκαρέους). Την αναφέρει και ο Σατωβριάνδος στο "Οδοπορικό" του λέγοντας ότι "Οι 8 - 12 μοναχοί της Μονής αυτής, αποτελούν τους φρουρούς της πόλεως".

( 1886) Γαλλικά πολεμικά έξω από τον Πειραιά

 Η Μονή αυτή ήταν γνωστή σε όλους τους κατοίκους της Αττικής, οι οποίοι κατά την επέτειο αυτής, κατέβαιναν και διανυκτέρευαν στο ναό του Αγίου, προκειμένου να τον τιμήσουν και να προσκυνήσουν την εικόνα του, που μέχρι και σήμερα ακόμα τιμάται. Ειδικά για τους κατοίκους των Μεγάρων και της Σαλαμίνας αυτό το ετήσιο προσκύνημα ήταν ένα τάμα, ώστε να προστατεύει όλο τον χρόνο τους ίδιους αλλά και τις οικογένειές τους η χάρη του Αγίου. Η φήμη ήταν τέτοια ώστε φτάνει στο σημείο ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης να γράψει το διήγημα "Πάσχα Ρωμέϊκο" αφιερωμένο στον Άγιο Σπυρίδωνα στον Πειραιά.  

Η Μονή του Αγίου Σπυρίδωνος, κατέστει ακόμα πιο γνωστή κατά τους χρόνους της επανάστασης, διότι πέριξ αυτής έγιναν φονικές μάχες, αφού 300 Τουρκαλβανοί είχαν οχυρωθεί εντός της Μονής. Μετά από Ελληνική πολιορκία και με την βοήθεια του Άγγλου φιλέλληνα Άστιγγος, ο οποίος ήταν κυβερνήτης του Ελληνικού Πολεμικού της "Καρτερίας" που μαζί με το άλλο πολεμικό "Ελλάς" βομβάρδισαν το μοναστήρι. Οι Τουρκαλβανοί αναγκάσθηκαν να παραδοθούν και που δυστυχώς παρά τα συμφωνηθέντα για τον τρόπο παράδοσης της Μονής, παράδοση που διαπραγματεύθηκε ο ίδιος ο Στρατάρχης Στερεάς Ελλάδας Γεώργιος Καραϊσκάκης, κατεσφάγησαν όλοι. Ο Καραϊσκάκης ανεπιτυχώς προσπάθησε να την σταματήσει χωρίς φυσικά να το καταφέρει. Η σφαγή αυτή, προκάλεσε ζημιά στην επανάσταση, καθιστώντας σε όλη την Αττική, τους οχυρωμένους Τούρκους, αδιαπραγμάτευτους, αφού δεν εμπιστεύονταν πλέον, οιανδήποτε συμφωνία.


Τα ερείπια του Ναού του Αγίου Σπυρίδωνος (που η τύχη ήθελε να διασωθεί τόσους αιώνες, να αποτελέσει καταφύγιο στο τέλος για τους εισβολείς και να καταστραφεί μερικώς από τους Έλληνες), αποτέλεσαν και τον πρώτο Ναό της πόλης που γεννήθηκε από την ελληνική ανεξαρτησία, τον Πειραιά. Μια πόλη που ουσιαστικά γεννήθηκε στα ερείπια ενός μοναστηριού και μια δημοτική αρχή αυτή του Υδραίου Σερφιώτου που ορκίσθηκε στον μικρό ναό το 1835.

 Τον ίδιο χρόνο (1835) ακολούθησε και ο ναός του Αγίου Διονυσίου, σε έκταση που δώρισε για τον σκοπό αυτό ο Ανδρέας Νικολάου, και που έκτοτε χρησίμευσε σαν νεκροταφείο του Πειραιώς. Το 1839 εκτίσθηκε και ο Ναός (ο πρώτος) της Αγίας Τριάδος, για τον οποίο αρχικά επικράτησε μια φήμη ότι θα αποτελούσε το ναό των Δυτικών από την περίεργη τεχνοτροπία που τον χαρακτήριζε και από τον προσανατολισμό του, που δεν έβλεπε δυτικά όπως όλοι οι ορθόδοξοι ναοί, αλλά προς νότο. 

Το 1839 επίσης ανεγέρθηκε και ένας μικρός ναΐσκος του Αγίου Νικολάου, σε ένα ελαφρύ ύψωμα στην Πλατεία Αμαλίας (Τελωνείου) με την συνδρομή των Υδραίων. Και ο μικρός αυτός ναΐσκος, διατηρήθηκε μέχρι την ανέγερση ενός μεγαλύτερου το 1852 και τέλος ενός τρίτου στην θέση των δύο προηγούμενων που θεμελιώθηκε το 1872 και που κοσμεί την πόλη μας μέχρι και σήμερα.


11 Ιουνίου 1890 ο Άγιος Νικόλαος στο στάδιο κατασκευής του με σκαλωσιές ακόμα

Πειραιάς 1895. Πίσω διακρίνεται ο ναός του Αγίου Νικολάου στον οποίο οι εργασίες δεν έχουν λάβει τέλος 23 χρόνια μετά την θεμελίωσή του. Δεξιά του ναού φαίνεται η πέτρινη αποθήκη της οδού Ευπλοίας που μέρος της υπάρχει μέχρι σήμερα ενώ ένα άλλο μέρος αυτής κατεδαφίστηκε από την χούντα για την ανέγερση πολυκατοικίας


Ο Άγιος Νικόλαος των Υδραίων σε φωτογραφία του 1965 από τον Charles Chusman (Αρχείο Πανεπιστημίου Ιντιάνα). Προσέξτε τον τρούλο του ναού που ήταν κόκκινος ενώ σήμερα είναι γαλάζιος. Μπροστά το κτήριο του Τελωνείου. Στο βάθος, πίσω από τον Άγιο Νικόλαο η πέτρινη αποθήκη με πρόσοψη επί της οδού Αγίου Νικολάου. Μια από τις τελευταίες φωτογραφίες με την αποθήκη ακέραια, αφού η πρόσοψή αυτή θα κατεδαφιστεί επί χούντας για να γίνει πολυκατοικία.  

Τα επόμενα χρόνια σταδιακά όλοι οι αρχικά μικροί ναοί τους οποίους αναφέραμε, άρχισαν να αντικαθιστούνται από λαμπρούς μεγάλους ναούς, ενώ σταδιακά χτίζονται κι άλλοι, που αντικατόπτριζαν το μέγεθος και την δύναμη της νέας Πολιτείας που είχε αναπτυχθεί. 


Όσον αφορά τον Πολιούχο του Πειραιά τον Άγιο Σπυρίδωνα, στην θέση του κατεστραμμένου από την επανάσταση ναού της Μονής, φτιάχτηκε αρχικά ένας ναΐσκος από δωρεά του Κ. Α. Χατζοπούλου, αλλά δεν ήταν αρκετός και ένας ακόμα μεγαλύτερος πήρε την θέση του προηγούμενου. Αυτός θεμελιώθηκε επί Δημαρχίας Λουκά Ράλλη το 1865 και αποπερατώθηκε οριστικώς την περίοδο της Δημαρχίας του Δημητρίου Μουτσοπούλου (1866-1873). 

Πίνακας Βολανάκη με τίτλο "Αναχώρηση από Πειραιά δια Τήνο" (Λάδι σε μουσαμά). Στο βάθος ο Ναός του Αγίου Σπυρίδωνα και μπροστά από αυτόν η οικία του Ναυάρχου Μιαούλη

Το έθιμο της Περιφορά της εικόνας:

Από τον αρχικό ναό της Μονής, υπήρχε ως έθιμο να γίνεται η περιφορά της εικόνας του Αγίου Σπυρίδωνα πέριξ της εκκλησίας, έθιμο που διατηρήθηκε και τα πρώτα χρόνια της ύπαρξης του Πειραιά, ως Δήμου. Την περίοδο του Τρύφωνος Μουτσόπουλου (1 Δεκεμβρίου 1899 - 30 Νοεμβρίου 1903) τοποθετήθηκε ως Επίτροπος του ναού ο Γεώργιος Κανέλλος. Αυτός ήταν που πρωτοστάτησε η περιφορά της εικόνας να γίνεται όχι πλέον πέριξ του ναού, αλλά στην πόλη του Πειραιώς. Επί Κανέλλου η περιφορά έφθανε μέχρι την Τρούμπα, ανέβαινε την 2ας Μεραρχίας (πρώην Αιγέως), έστριβαν στην οδό Φίλωνος και ξαναεπέστρεφε στο Ναό. Και αν αρχικά σε αυτήν λάμβαναν μέρος μόνο τοπικοί παράγοντες και κλήρος, με την πάροδο των ετών έλαβε πανυγηρικό χαρακτήρα με Φιλαρμονική να παιανίζει, στρατιωτικές αρχές να αποδίδουν τιμές, ενώ κυρίαρχο ρόλο έπαιζαν όλα τα Σωματεία και Σύλλογοι του Πειραιά που ακολουθούσαν την εικόνα φέροντας τα επίσημα λάβαρά τους.

Τότε ήταν που ορίσθηκε η περιφορά της εικόνας να γίνεται κατά το μεσημέρι, ενώ ο κύκλος που έκαναν ήταν πολύ μεγαλύτερος διότι ακολουθούσαν όλη την παραλιακή οδό Μιαούλη, την Πλατεία Αμαλίας (Τελωνείου), έστριβαν στην οδό Χαριλάου Τρικούπη (πρώην Αρτέμιδος), εισέρχονταν στην Ηρώων Πολυτεχνείου (Λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου, Διαδόχου αρχικώς και Σωκράτους πρώτα), Λεωφόρου Γεωργίου Α΄, και πάλι δια της Μιαούλη επέστρεφαν στο Ναό.

Από το 1926, που ιερέας του Ναού ήταν ο Β. Χούπης, η περιφορά είχε φτάσει σε τέτοια μεγαλοπρέπεια που λάμβανε μέρος όλη η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας, ο Πρωθυπουργός, Υπουργοί, Νομάρχες.   

Σχετικά άρθρα: Το Πάσχα του Παπαδιαμάντη στον Άγιο Σπυρίδωνα (εδώ)

Η πρώτη έπαρση σημαίας στην Ακρόπολη μύριζε θάλασσα



του Στέφανου Μίλεση

Η ύψωση της πρώτης ελληνικής σημαίας στην Ακρόπολη έχει την δική της ιστορία στην οποία εμπλέκεται λίγο ή πολύ και ο Πειραιάς μας, έστω κι αν δεν ήταν σχηματισμένος δήμος ακόμη. 

Η Ακρόπολη παρέμενε μέχρι και τον Μάρτιο του 1833 υπό τον έλεγχο Τουρκικής Φρουράς, σε μια Αθήνα που ήταν όμως ελεύθερη. Οι ενέργειες του Καποδίστρια να γίνει η μεταβίβαση της Ακροπόλεως σε ελληνική δύναμη δεν είχαν φέρει αποτέλεσμα αφού οι Τούρκοι κατά την προσφιλή τους συνήθεια ανέβαλαν την παράδοση. Οι διαπραγματεύσεις καρποφόρησαν με την άφιξη του Όθωνα και την παρέμβαση των Βαυαρών. Συμφωνήθηκε λοιπόν η Ακρόπολη να παραδοθεί σε Βαυαρούς.

 Ένα βαυαρικό τάγμα κινείται από τις 15 Μαρτίου για τον σκοπό αυτό. Το Τάγμα αυτό φτάνει για στρατωνισμό στην Μονή Δαφνίου και στις 1 Απριλίου 1833 φτάνει στην Αθήνα όπου και αντικρίζει ότι έχει απομείνει από αυτήν δηλαδή ερείπια. Η μόνη αξιοπρεπής οικία που είχε διασωθεί ήταν του πρόξενου της Ρωσίας Παπαρρηγόπουλου στην Πλάκα, στην οποία διέμεινε ο Όθωνας όταν εισήλθε στην Αθήνα. Όταν ενεφανίσθη το τάγμα στην πόλη οι λιγοστοί κάτοικοι με επικεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, στο ύψος του Θησείου, το υποδέχθηκαν με κλάδους ελαίας ενώ στους στρατιώτες έριχναν άνθη και κλαδιά δάφνης. 

Για πρώτη φορά οι Βαυαροί στρατιώτες έκπληκτοι αντίκρισαν την Αθήνα. Τότε η πόλη της Αθήνας ήταν ακόμα περιτειχισμένη και είχε 5 πύλες. Πρώτη ήταν λεγομένη πύλη της Ελευσίνας κοντά στο Θησείο, δεύτερη πύλη στην Πατησίων, τρίτη η λεγομένη των Πέντε Αδελφών, τέταρτη πύλη η γνωστή μέχρι σήμερα Πύλη του Αδριανού και τέλος η λεγομένη πύλη του Φαλήρου δυτικά της Ακροπόλεως. 

Πρέπει να πούμε ότι αντίθετα με ότι έχουμε στο μυαλό μας οι περισσότεροι, στην Ακρόπολη δεν ήταν υψωμένη η Τουρκική σημαία, η γνωστή σε όλους ερυθρά ημισέληνος, αλλά η πράσινη σημαία του Προφήτου, αφού ο Οθωμανικός στρατός ήταν μουσουλμανικός και όχι τουρκικός.

Η φτωχή και μόνη Ελλάδα να θυμίσουμε πάλι γιατί πολλοί το έχουμε ξεχάσει,  δεν επαναστάτησε κατά ενός κράτους, αλλά κατά μιας αυτοκρατορίας που εκπροσωπούσε σχεδόν όλους τους μουσουλμάνους και που αποτελούσαν τον τότε στρατό κατοχής. Αυτή η Οθωμανική Φρουρά της Ακρόπολης λοιπόν, αποτελούμενη από 250 μουσουλμάνους διαφόρων εθνικοτήτων είχε την όψη ληστών. 

Το γνωρίζουμε αυτό, όπως και άλλες λεπτομέρειες, από το προσωπικό ημερολόγιο που κρατούσε ο Βαυαρός Ταγματάρχης Πάλλιγγεν (ή Πάλιγκαν) που γράφει ότι «τα ενδύματά των αν και ήσαν άθλια και τετριμμένα οι ίδιοι έφεραν μακρά ισπανικά τυφέκια, επάργυρα πιστόλια και πλατείαι μάχαιραι».

Ο τελευταίος φρούραρχος Τούρκος των Αθηνών ήτο ο Οσμάν Εφένδης, ο οποίος στις 09.00 το πρωί της 1ης Απριλίου 1833, παρέδωσε στους Βαυαρούς την Ακρόπολη και έγινε η ανταλλαγή των έγγραφων συμφωνιών. Οι Τούρκοι ήταν σκυθρωποί και θυμωμένοι και μετά βίας απέδωσαν στρατιωτικό χαιρετισμό στο εισερχόμενο εντός της Ακροπόλεως Βαυαρικό Τάγμα. 

Ο Πάλιγγεν τη νύκτα της 1ης Απριλίου, όπως και το υπόλοιπο τάγμα, έστησαν τις σκηνές τους μέσα στην ακρόπολη και ο ίδιος μεταξύ πολλών γράφει:
«Την νύκτα η πανσέληνος επιχύσασα το μελιχρόν φως ανά την αττικήν και τα υπερήφανα ερείπια επαρουσίασε φαντασμαγορικήν εικόνα. Εγώ έστησα την σκηνήν μου υπό τας στήλας του Παρθενώνος. Τμήμα κίονος μοι εχρησίμευσεν ως προσκεφάλαιον και ψίαθος ως στρωμνή. Την νύκτα με ανοικτούς οφθαλμούς εθεώμην έκπληκτος να λαμβάνουν σάρκα όλοι οι πόθοι της νεότητός μου Έβλεπον τον Περικλέα επί της Ακροπόλεως των Αθηνών, τον Σωκράτην μετά των μαθητών του, τον Δημοσθένην και τον Ευριπίδην εισερχομένους εις τον ναόν της Παλλάδος. Ούτω δια μιαν νύκτα έζησα μέσα εςι τον κόσμον του αρχαίου ελληνικού βίου και η νυξ εκείνη υπήρξεν η ευτυχεστέρα της ζωής μου».

Και πολλοί άλλοι Βαυαροί που κρατούσαν ημερολόγια, περιγράφουν αναλόγως τις στιγμές εκείνες όπως ο Χριστόφορος Νεέζερ (1808 - 1883) –που ήταν τότε Υπολοχαγός βοηθός και αναπληρωτής του Ταγματάρχη Πάλιγκαν- (απόγονοί του οι γνωστοί μας ηθοποιοί Μαρίκα και Χριστόφορος Νέζερ).


Όμως οι Βαυαροί αν και εκπροσωπούσαν το νέο Ελληνικό Βασίλειο δεν διακατέχονταν από ελληνικό αίσθημα και έτσι δεν σκέφτηκαν ότι όφειλαν να υψώσουν την Ελληνική Σημαία στις επάλξεις της Ακρόπολης. Αυτό όμως το αντιλήφθηκε ένας Χιώτης Καπετάνιος που ο Πάλιγγεν τον αναφέρει δυστυχώς απλά ως  «Καπετάν Δημήτρης». Αυτός ο Χιώτης καπετάνιος βλέποντας ότι στην Ακρόπολη δεν κυμάτιζε η Ελληνική Σημαία, πήγε στο πλοίο του που ναυλοχούσε στο λιμάνι του Πειραιά, έλαβε τη σημαία του πλοίου του, ανέβηκε στην Ακρόπολη και άρχισε να ικετεύει τους στρατιώτες ώστε να γίνει η έπαρση της Σημαίας. Ο Πάλιγγεν γράφει ότι ο ίδιος απουσίαζε εκείνη την ώρα αλλά ο Βαυαρός υπολοχαγός που τον αναπλήρωνε (πρόκειται για τον Νέζερ) βρήκε δικαιολογημένο το αίτημα του Χιώτη Πλοιάρχου. Πράγματι ο ίδιος ο Καπετάν Δημήτρης εκ Χίου ανύψωσε την σημαία του πλοίου του στον Παρθενώνα ενώ ο γιος του που στέκονταν δίπλα του εφώναξε «Ζήτω η Ελλάς»

Η πρώτη ελληνική σημαία λοιπόν που υψώθηκε στην ελεύθερη Ακρόπολη ήταν στις 2 Απριλίου του 1833, εκ πλοίου ναυλοχούντος στο λιμάνι του Πειραιά, από Χιώτη Πλοίαρχο και επρόκειτο δια σημαία του εμπορικού μας ναυτικού. Τον ίδιο μήνα, Απρίλιο, αλλά μετά από 108 χρόνια, Γερμανοί θα εισβάλλουν (1941) για να κατεβάσουν αυτή την φορά από τον ιστό την ελληνική σημαία.  

Φωτογραφία από valueforless.com


Ημέρες Ραδιοφώνου !


Γράφει η Νανά Ιωαννίδου

Τέλη 1959 - 1960. Η αλλαγή όλου του τρόπου ζωής ήταν γεγονός. Η νεολαία στο προσκήνιο δυναμικά, ζυμώσεις νέων αιτημάτων για κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα άρχιζαν. Η τηλεόραση ήταν ακόμα μακρυά για μας, ούτε καν ραδιόφωνα είχαν όλοι ! 

Το ξένο τραγούδι όμως έπαιρνε τη σκυτάλη στο κρατικό ραδιόφωνο από το Ελληνικό, ιδιαίτερα ο ερχομός του Rock and Roll στα τέλη του '50 ξεσήκωσε τη νεολαία. Μετά μια δεκαετία από τον πόλεμο όλοι ήθελαν να χαρούν και να ξεχάσουν, αν και η ελπίδα δεν ήταν για όλους, τα νιάτα όμως προσδοκούσαν να κάνουν αλλαγές...

Εδώ σε όλη την περιοχή Αθήνας και Πειραιά, η μουσική μέσω του Αμερικανικού Σταθμού της Βάσης του Ελληνικού άρχισε να μας δείχνει το δρόμο των νέων ακουσμάτων ! Είχαμε γίνει ειδικοί της Jazz ! του Rock, των Rhythm and Blues και των Love songs. Τότε άρχισαν να παίρνουν και την αξία τους οι έγχρωμοι μουσικοί ογκόλιθοι κι αρχίσαμε να τους γνωρίζουμε. Βέβαια σαν νεολαία κορωνίδες μας ο Elvis Presley, Bill Haley, Chuck Berry, Fats Domino, Platters, Lloyd Price... Αυτά βέβαια μόνο στην Αθήνα - Πειραιά, γιατί η επαρχία ήταν ακόμη τραυματισμένη και κλειστή.

Τα αντίγραφα μαμάς, μπαμπά άρχισαν να ξεθωριάζουν. Τα εικοσάχρονα με την λίγη πληροφόρηση που είχαμε νοιώθαμε ν΄ ασφυκτιούμε, η αλλαγή θα ερχόταν σαν ποτάμι σε όλα και εδώ στον μικρόκοσμό μας, μια παρέα από έξι γειτονόπουλα σ΄ όλα τα αντί που θέλαμε και κάναμε, βρήκαμε τη ρότα μας στο απαγορευμένο ! Θα κάναμε εγκατάσταση πειρατικού ραδιοφωνικού σταθμού για τις μουσικές μας αφιερώσεις. 

Τα 45άρια μας και τα L.P. των 33 στροφών ήταν δίσκοι ξένης μουσικής που αγαπούσαμε και είχαμε στην κατοχή μας και ήταν αγορασμένα με ιδρώτα και αίμα ! Αλλά μας δάνειζαν και οι φίλοι μας στην περιοχή της εμβέλειάς μας, με αντάλλαγμα τις αφιερώσεις που ήθελαν ! Κι άρχισε το τρέξιμο !

Τα αγόρια της παρέας έφεραν έναν φίλο τους από το Μετσόβιο και κάναμε την πρώτη επαφή. Τι θέλαμε, τι αγοράζουμε, πως θα στεριώσει αυτό το απαγορευμένο κρυφό σχολείο ! Τα κορίτσια άσχετα των τεκτενομένων, ήταν για το καθαρά μουσικό μέρος. Γρήγορα όμως εντρυφήσαμε στις μαγικές και κρυφές τότε λέξεις, συντονισμός, πομπός, αναμεταδότης, μικρόφωνο, μεγάφωνο, δέκτης, συχνότητα μεσαία, βραχέα και τότε άρχισαν...στα μονόροφα γειτονικά σπιτάκια μας απλωμένα σύρματα από ταράτσα σε ταράτσα, κεραίες χειροποίητες, πομπός αγορασμένος από το Μοναστηράκι μαζί με χύμα εξαρτήματα και κατασκευή σε πολλά ....ευρεσιτεχνίας. Πρώτη φορά άκουγα τη λέξη που ανέφεραν τα αγόρια...ραδιογωνιόμετρο ! Μαγική λέξη όποιος την κατείχε ήταν παντογνώστης ! Μερικά Σάββατα διήρκησε η μεταμεσονύκτιος εγκατάσταση και ακολούθως πρόβα από το στούντιο του πλυσταριού της μαμάς μου !

Ένα τρανζίστορ στο χέρι και έφοδος νυκτερινή στις ξύλινες τότε κολώνες της ΗΕΑΠ (ΔΕΗ), ν΄ ακουμπάμε (για κεραία) το τρανζίστορ και ακούγαμε τον σταθμό μας, για να δούμε μέχρι που έφθανε η εμβέλειά μας !
Από την παραλία του Κηφισού ως την εσωτερική αγορά του Νέου Φαλήρου και λίγα τετράγωνα οικόπεδα με μολόχες και μονόροφα σπιτάκια στο Μοσχάτο, ως την Ηλεκτρική Νέου Φαλήρου ! Όλη νύχτα η περιπλάνησή μας, έρημοι οι δρόμοι και κανένας φόβος !

Ένα πικαπ Philips μέσα σ΄ ένα ξύλινο κουτί, το μικρόφωνο, τα δισκάκια μας και το γεγονός άρχιζε: εξαιρετικά αφιερωμένο...στη Λίνα που... διαβάζει από τον Τόνυ "Only you" ή το "Young dreams" από την Τζένη στο Νίκο... Η Νανά στα ενδιάμεσα τοποθετούσε το "See you later alligator" με τον Bill Halley και τους κομίτες του, καθότι είχε μ΄ αυτό το τραγούδι εξειδίκευση στα πρωϊνά της Κυριακής που χορεύαμε με κομφερασιέ τον γνωστό μας πολιτικό Καρατζαφέρη ! Μιλάμε για διδακτορική διατριβή !

Τις αφιερώσεις τις παίρναμε από τις προηγούμενες μέρες κάθ΄ οδόν ή όταν δανειζόμασταν τα δισκάκια και έφταναν στους παραλήπτες των τετραγώνων της εμβέλειάς μας ! Τηλέφωνο είχαμε, στο διπλανό σπίτι, όπου τα τηλεφωνήματα τα έπαιρνε η μικρή αδελφή του Νίκου το Ρενάκι !

Κάθε βράδυ Σαββάτου, οι βραδυνές μυστικές συσκέψεις, εκπομπές, ακροάσεις έπαιρναν χρόνο ως το ξημέρωμα και με ατέλειωτες συζητήσεις (φιλοσοφικούρες !) με αρχηγό το Νίκο υπαρχηγό τον Γιάννη που διάβαζε και ξένα περιοδικά και είχε για όλα ενημέρωση. Οι συναντήσεις μας όμως έπρεπε να έχουν και το σχετικό απεριτίφ ! Λοιπόν εδώ δεν παίζαμε. Μια κατσαρόλα μεγάλη βρασμένο κακάο με γάλα και δύο κιλά ψωμί για την παπάρα μας ήταν ότι έπρεπε για να δούμε το ξημέρωμα πέντε ώς έξι παιδιά ! Όλα εξαιρετικά αφιερωμένα και βέβαια όλα τούτα με το χτυποκάρδι για την αστυνομία, μια και η πειρατεία ήταν απαγορευμένη με μεγάλο κόστος, κατασχέσεις εργαλείων και δίσκων εκτός του προστίματος γι΄ αυτό και είχε μοιρασθεί ο εξοπλισμός σε διπλανά σπίτια, αλλά όταν είσαι 18 - 20 χρονών όλα τα περνάς ηρωϊκά ! Για τον μόλις έναν χρόνο λειτουργίας μας, δεν ενόχλησε κανείς, μετά το '61 έγιναν άγρα τα πράγματα ! Το όνομα του σταθμού ήταν η μόνιμη διαμάχη των αγοριών ! Έτσι η Ροκιά "Blue suede shoes" με τον Έλβις Πρίσλεϋ ήταν το σήμα κατατεθέν μας...

Όταν τα παιδιά αποφάσισαν ν΄ ανοίξουν τα φτερά τους για ευρωπαϊκές γνώσεις η παρέα σκόρπισε, τα εργαλεία χάθηκαν και στο σπίτι της Νανάς έμειναν, όχι πια στο πλυσταριό, αλλά στο σαλόνι μέχρι τώρα 100 περίπου δισκάκια 45άρια και L.P. για να της θυμίζου: Νειάτα, Ομορφιά, Ζωή !

Ε και βέβαια αφιερώνω εξαιρετικά για όλους εσάς που μας διαβάζετε ένα δισκάκι από εκείνα που έχω, που ο Έλβις μπορεί και μας μαγεύει ακόμα. Η μέγιστη επιτυχία του 1956 "Heartbreak Hotel". Τραγούδι ορόσημο που διεμόρφωσε όλη την μετέπειτα μουσική Rock.
Καλή ακρόαση !







Πειραιάς - Όττομπρουν Μονάχου

Το Μουσείο του Όθωνα

Γράφει ο Στέφανος Μίλεσης
Ξημερώνει η 28η Αυγούστου του 1834 όταν ένα αγγλικό πλοίο, κατασκευασμένο στην Βομβάη, με 46 κανόνια, το «Μαδαγασκάρη» εισέρχεται αργά στο λιμάνι, φέρνοντας μαζί του τον πρώτο Βασιλιά της Ελλάδας τον Όθωνα, που καταφθάνει πανηγυρικώς στην πόλη του Πειραιά με σκοπό να εισέλθη στην νέα Πρωτεύουσα πλέον του Ελληνικού κράτους την Αθήνα. 

Ο Όθων έφηβος ακόμα, έφερε την βαυαρική στολή του αξιωματικού, ενώ οι κάτοικοι των Αθηνών μαζί με πολλούς δημογέροντες, κατέβηκαν στον Πειραιά για να τον υποδεχθούν. Ο Πειραιάς μέχρι τότε ήταν μια ερημική ακτή. Αποτελείτο από την μονή του Αγίου Σπυρίδωνος με τον μικρό της ναό και από μια καλύβα που χρησίμευε επί τουρκοκρατίας ως κατοικία του εγκατεστημένου μόνιμα στον Πειραιά τούρκου τελωνοσταθμάρχη. Τίποτε άλλο δεν υπήρχε ακόμα. Αλλά και η Αθήνα ήταν επίσης πολύ μικρή πόλη. Οι Αθηναίοι κατέβηκαν στον Πειραιά με τα πόδια, καλύπτοντας τα δέκα χιλιόμετρα με μοναδικό σκοπό να δουν έστω και μισή ώρα νωρίτερα, πρώτοι από τους υπόλοιπους, το νέο βασιλέα. Ο Όθων αποβιβάσθηκε στον Πειραιά πολύ πρωί. Πίσω του τα μέλη της αντιβασιλείας και μερικοί γραμματείς της επικρατείας –έτσι έλεγαν τους Υπουργούς εκείνη την εποχή-.

Στο λιμάνι τρεις δημογέροντες στάθηκαν μπροστά στον Όθωνα. Ο ένας εξ αυτών ο Γιαννάκης Βλάχος τον προσεφώνησε. Ο δεύτερος δημογέροντας του προσέφερε κλάδο ελαίας, κομμένο από το ίδιο δένδρο στην σκιά του οποίου δίδασκε ο Σωκράτης και στοχάζονταν ο Πλάτωνας. Τέλος ο τρίτος δημογέροντας προσέφερε μια τεράστια ζωντανή κουκουβάγια, ως σύμβολο της πόλης των Αθηνών αλλά και της σοφίας και φρονήσεως.  Ο Βασιλιάς συγκινημένος ανέβηκε στην Αθήνα έφιππος. Η είσοδός του είχε κανονιστεί να γίνει από την πύλη του Αδριανού στην οποία είχαν τοποθετήσει και επιγραφή που έλεγε «Εδώ είναι η Αθήνα η πόλη του Θησέα και του Αδριανού, τωρινή πόλη του Όθωνα».  Έκτοτε ουδέποτε έγινε σε πραγματική πύλη υποδοχή Έλληνα ή ξένου επίσημου, αφού έγινε κακό συνήθειο να στήνουν μια ξύλινη κατασκευή (σε σχήμα πύλης) στο λιμάνι του Πειραιά για την υποδοχή, η οποία με τα σημερινά δεδομένα μάλλον θα ήταν κακόγουστη...

Ο Όθωνας αυτό τον κλάδο ελαίας που του πρόσφεραν στον Πειραιά τον φύλαγε στα τότε ανάκτορα αποξηραμένο ως ανάμνηση της υποδοχής του από τον λαό. Όταν εξέπεσε του θρόνου και έφυγε για την χώρα του, ο αποξηραμένος αυτός κλάδος εξαφανίστηκε από τους «επαναστάτες» που εισέβαλαν στα ανάκτορα και τον πήραν χωρίς να τους είναι σε τίποτα χρήσιμος.

Την κουκουβάγια που προσέφεραν στον Όθωνα αυτός την έδωσε με την σειρά του στον πατέρα του Λουδοβίκο, είναι δε αυτή που βρίσκονταν (δεν ξέρω αν υπάρχει ακόμα), στο Μουσείο του Μονάχου και η οποία δημιουργούσε τόσες αναμνήσεις στους Έλληνες που το επισκέπτονταν. Λένε χωρίς να είναι επιβεβαιωμένο, ότι αυτή η τεράστια κουκουβάγια φονεύθηκε και ταριχεύθηκε με μέριμνα του αρχιτέκτονα Κλέντσε ο οποίος ζούσε τότε στην Αθήνα μόνιμα, αφού είχε ως εργασία να δουλέψει πάνω στα σχέδια της πόλης που είχαν καταρτίσει οι Κλεάνθης και Σάουμπερτ, για να μεταμορφώσει την πόλη προς το μεγαλοπρεπέστερο, κατά τα πρώτυπα του Μονάχου !

Έτσι ταριχεύτηκε και η σοφία και η φρόνηση στην Ελλάδα. Όσο για τον ενθουσιασμό του λαού στην υποδοχή, αυτός ο ίδιος λαός αργότερα τον αποκαλούσε τύραννο και μια νύχτα του Οκτωβρίου με τον ίδιο ενθουσιασμό τον εξεθρόνιζε από την ίδια πόλη που τον υποδέχθηκε, τον Πειραιά, ρίχνοντας στην θάλασσα ακόμα και την προτομή του που δέσποζε στην τότε Πλατεία Όθωνος (σημερινή Καραϊσκάκη). Στο Μόναχο σήμερα ένας δήμος είκοσι χιλιάδων κατοίκων, αυτός του Όττομπρουν, είναι αφιερωμένος στον Όθωνα της Ελλάδος και εκεί δεσπόζει και το Otto von Griechenland-Museum δηλαδή το Μουσείο του Όθωνα από όπου και η φωτογραφία.

Σχετική αρθρογραφία: Γλαύκας εις Αθήνας (Το περιστατικό του Όθωνα στον Πειραιά)


Το Δημοτικό Θεάτρό μας.


Γράφει η Νανά Ιωαννίδου

Το Δημοτικό θέατρο Πειραιά θα επαναλειτουργήσει λένε στις 21 Σεπτεμβρίου, ύστερα από μια μεγάλη ανακαίνιση που στήριξε το Γ' Κ.Π.Σ. Αττικής με την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού.

Το νεοκλασσικό κτίριο του Δημοτικού μας θεάτρου αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα του 19ου αιώνα. Η απόφαση ανέγερσης πάρθηκε από τον δήμαρχο Τρύφωνα Μουτζόπουλο (1874 - 1883). Ξεκίνησε επί δημαρχίας Αριστ. Σκυλίτση (1883 - 1887) και τελείωσε επί δημαρχίας Θεωδ. Ρετσίνα το 1895. Τα εγκαίνια έγιναν στις 9 Απριλίου του 1895. Είναι έργο του Πειραιώτη (με καταγωγή την Ύδρα) αρχιτέκτονα Ιωάννη Λαζαρίμου. Το θέατρο είναι το κορυφαίο σωζόμενο Ελληνικό θεατρικό κτίριο εκείνης της εποχής και αντικατοπτρίζει σαν κτίριο την κλασσική παράδοση της Γερμανικής σχολής, αλλά με μοναδική ελληνική κομψότητα. Ακόμα δύο έργα έχουμε του Λαζαρίμου στον Πειραιά, τον ιερόν ναό Κωνσταντίνου και Ελένης και τον Άγιο Νικόλαο. Αριστουργήματα !
Από την ανακαίνιση αποκαλύφθηκε και η αρχική σπάνια σκηνή του, από τις τρείς όμοιες μπαρόκ σκηνές που υπάρχουν σ΄ ολόκληρη την Ευρώπη. Επίτευγμα τεχνολογίας του 19ου αιώνα. 

Όπως έχω γράψει σε άλλα κείμενά μου για το Πειραιόραμα, ο παππούς μου υπήρξε από παιδί ορφανό, άστεγο μαζί με άλλα παιδιά στην Αγία Τριάδα στο εξωτερικό καμπαναριό της, όπου τα φρόντιζαν με λίγο φαγητό. Μου είχε διηγηθεί τα εγκαίνια. Κόσμος, μουσικές με φιλαρμονική, σαν πανηγύρι από νωρίς ! Τους είχαν δώσει τα μεγαλύτερα παιδιά να πουλήσουν, κλωστές κεντήματος μεταξωτές φλος και ακόμα χαιρόταν υπέργηρος όταν το θυμόταν, ότι όχι μόνο τις πούλησαν μαζί με τον φίλο του Στέλιο, στα εγκαίνια του θεάτρου, αλλά πήγαν και πήραν κι άλλες !


Ήταν η γειτονιά τους, όλη την ώρα εκεί σεργιάνιζαν Δημοτικό - Αγία Τριάδα και στην θάλασσα γύρω από το λιμάνι ψάρευαν...

Ο Γ. Τσαρούχης είχε μεγάλη αγάπη γι αυτό το θέατρο και στα χρόνια του '60 είχε γίνει μεγάλη συζήτηση όταν προσεφέρθει να το αναζωγραφίσει το αλλοιωμένο εσωτερικό του. Κρίμα που δεν καρποφόρησε αυτή η σκέψη του, γιατί μόνο εκείνος θα ήταν ικανός, όχι μόνο σαν ζωγράφος που πότισε το έργο του με Ελληνικότητα, αλλά και σαν Πειραιώτης που λάτρευε τον Πειραιά. 

Σαν Νανά Ιωαννίδου, έχω λάβει μέρος σαν σοπράνο χορωδίας Πειραιά σε πολλές παραστάσεις στο θέατρο Πειραιά. Εκείνο που έχω να καταθέσω είναι η αμεσότητα που έχει ο καλλιτέχνης από τη σκηνή. Τους βλέπεις όλους τους θεατές σαν να είναι μπροστά σου, έναν έναν ! Έχει θα έλεγα, ιδανικές, στα ανθρώπινα μέτρα, αναλογίες εσωτερικές.

Η τελευταία μου φορά που τραγούδησα μαζί με τη μικτή "χορωδία Πειραιά 1960" και ορχήστρα ήταν στις 21 Μαρτίου του 1987 με τον εξαιρετικό μαέστρο, μέχρι και τώρα της "χορωδίας Πειραιά 1960", αλλά και διευθυντή της νέας Εθνικής Λυρικής Σκηνής, κύριο Κώστα Δρακάκη. Κατάμεστη η αίθουσα, δύσκολο κλασσικό ρεπερτόριο, ο κύριος Δρακάκης όμως είναι για τα δύσκολα !

Ας ευχηθούμε οι εξειδικευμένοι άνθρωποι που θα αναλάβουν το σύγχρονο ταξίδι του θεάτρου, να έχουν γνώσεις αλλά και πείρα ικανή, ώστε να δούμε και μεγάλες καλλιτεχνικές παραστάσεις, σ΄ ένα τόσο σπάνιο θεατρικό διαμάντι.
Το Δημοτικό Θέατρο έτσι κι αλλιώς είναι σημείο αναφοράς της καθημερινότητάς μας !

Ο δικός μας Τσαρούχης είπε για τον Πειραιά: "Ολόκληρος ο Πειραιάς είναι μια σκηνογραφία που την έκανε η Ελληνική αρχιτεκτονική μαζί με τη μαστοράντζα του. Το ασημένιο φως του Πειραιά με καθόρισε".

Τ΄ ασημένιο φως του νομίζω ακόμα καθορίζει και εμάς, την σπάνια φυλή μας την Πειραιώτικη !

Άνθρωποι του Θεάτρου Πειραιά...ΚΑΛΑ ΠΑΝΙΑ ! 


"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"