Ο Φιλανδός πολεμιστής της Μουνιχίας Αύγουστος Μύρμπεργκ











του Στέφανου Μίλεση

Στις 19 Μαΐου του 2009 ταξιδεύοντας για μια φορά ακόμα στην πανέμορφη πόλη του Ναυπλίου, είχα παρευρεθεί -από συγκυρία και μόνο- σε μια επίσημη εκδήλωση της Φινλανδικής Πρεσβείας, στην οποία έγινε η αποκάλυψη μιας εντοιχισμένης πλάκας φιλοτεχνημένη από μάρμαρο, μέσα στον όμορφο κήπο με τα ψηλά δένδρα και τα πλούσια σε νερό ρυάκια, που κοσμεί την παλαιά πολιτεία κάτω ακριβώς από το επιβλητικό κάστρο του Ναυπλίου. 




Η αποκάλυψη της μαρμάρινης αφιερωματικής πλάκας, έγινε από τον Φιλανδό  Υπουργό Πολιτισμού, Stefan Wallin και ήταν αφιερωμένη στον ομοεθνή του Φιλέλληνα Αύγουστο Μύρμπεργκ

Κάποιες πληροφορίες για τη δράση του φιλέλληνα αυτού δημοσίευσε αυθημερόν η Φιλανδική Πρεσβεία στη σχετική ανακοίνωση που εξέδωσε, την ίδια ημέρα αποκάλυψης της μαρμάρινης αφιερωματικής πλάκας. Όμως οι πληροφορίες που παρείχε δεν ήταν ικανοποιητικές, στο βαθμό τουλάχιστον που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την έλευση ενός ξένου υπουργού στο Ναύπλιο για την αποκάλυψη μιας μαρμάρινης πλάκας αφιερωμένης στη δράση ενός Φιλανδού Φιλέλληνα. 

Μα ποιος ήταν ο Αύγουστος Μύρμπεργκ; Ποιος ήταν αυτός ο ξένος από τη μακρινή χώρα του βορρά με το δύσκολο επώνυμο; Οι Έλληνες στον καιρό του δεν μπορούσαν να προφέρουν εύκολα το επίθετό του και χάριν ευκολίας τον είχαν βαπτίσει Μουράτ Μπέη


Την εποχή της ελληνικής παλιγγενεσίας ο αγώνας των επαναστατημένων Ελλήνων είχε συγκινήσει πολλούς ξένους φιλέλληνες, που ήρθαν να αγωνισθούν διακατεχόμενοι από πραγματικό ενθουσιασμό και αγνά αισθήματα αγάπης για τη χώρα μας. 

Ένας από αυτούς ήταν και ο Φιλανδός Αύγουστος Μαξιμιλιανός Μύρμπεργκ (Μύρβεργ). Σημαντική πηγή πληροφοριών αποτελεί ο Στέφανος Δάφνης ο οποίος καταπιάνεται με τη δράση του και τη συμμετοχή του στην ελληνική επανάσταση. Αυτά τα χρονογραφήματα δημοσιεύονται λίγο πριν το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και φέρουν τον τίτλο "Με τον προβολέα της ιστορίας". Ανάμεσά τους εξέχουσα θέση κατέχει και η καταγραφή της δράσης του Μύρμπεργκ.   

Ο Αύγουστος είχε γεννηθεί στη μακρινή Φιλανδία στις 31 Δεκεμβρίου του 1799, λίγες μόνο ώρες πριν αυτή εκπνεύσει και ανατείλει η νέα χρονιά του 1800. 
Ο πατέρας του επιθυμούσε να τον δει νομικό, μακριά από τις κακουχίες και τους κινδύνους του στρατιώτη. Δυστυχώς ο Αύγουστος ακολούθησε κι έγινε αυτό ακριβώς που δεν ήθελε ο πατέρας του να γίνει. Στρατιωτικός! Και μάλιστα κατατασσόμενος ως έφεδρος, αφού η αγάπη του για την πειθαρχημένη ζωή του στρατιώτη ήταν μεγάλη. 

Αμέσως διακρίθηκε για την ικανότητά του να ιππεύει άριστα και να χειρίζεται με θαυμαστό τρόπο το σπαθί. Επίσης ήταν άριστος δρομέας και δεινός κολυμβητής.
Το 1822 ο πατέρας του Μύρμπεργκ πεθαίνει και μη έχοντας κάτι άλλο να τον κρατάει στον τόπο του, επιβιβάστηκε σε ένα πλοίο με προορισμό τη Μεσόγειο. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μάλωσε με τον πλοίαρχο ο οποίος αρχικά διέταξε να τον πετάξουν στη θάλασσα, αλλά ευτυχώς η εντολή του δεν εκτελέστηκε, αλλά αφού τον έδεσαν χειροπόδαρα τον πέταξαν στο αμπάρι του καραβιού μέχρι που αυτό έφτασε στην Πορτογαλία. 

Από εκεί ο Μύρμπεργκ περπατώντας για μέρες πολλές, πέρασε στη διπλανή Ισπανία την εποχή που οι Ισπανοί είχαν ξεσηκωθεί κατά του βασιλιά τους Φερδινάνδου του Ζ'. 
Ο Μύρμπεργκ αμέσως τάχθηκε στο πλευρό του ισπανικού λαού. Γρήγορα όμως συνελήφθη από τους Γάλλους οι οποίοι είχαν σπεύσει να καταπνίξουν την ισπανική εξέγερση βοηθώντας τον Φερδινάνδο να παραμείνει στο θρόνο. Οι Γάλλοι απομάκρυναν τους "ταραξίες" ξένους ανάμεσα στους οποίους και τον Μύρμπεργκ, στη Μασσαλία.




Στη Μασσαλία ο Μύρμπεργκ ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με το ρεύμα φιλελληνισμού που δέσποζε έντονα στη γαλλική αυτή πόλη με το έντονο ελληνικό στοιχείο. Δεκάδες φιλελληνικές ενώσεις και σωματεία στρατολογούσαν άνδρες ή συνέλεγαν πολεμοφόδια προκειμένου να τα αποστείλουν στους επαναστατημένους Έλληνες.  Σε ένα τέτοιο πλοίο επιβιβάσθηκε και ο Αύγουστος Μύρμπεργκ τον Φεβρουάριο του 1824 και βρέθηκε στο Ανάπλι.

Αμέσως δήλωσε τις στρατιωτικές του ικανότητες που ήταν η ιππασία και ο χειρισμός του ξίφους και κατέστη πολύτιμος στους Έλληνες καθώς επιθυμούσαν να δημιουργήσουν ιππικό σώμα που δεν διέθεταν. Την ίδια εποχή ο Γάλλος Ρενιώ Ντ' Αντζελύ προσπαθούσε να καταρτίσει σώμα ιππικού αποκλειστικά από ξένους. Έτσι η έλευση στο Ναύπλιο του Αυγούστου Μύρμπεργκ στάθηκε περισσότερο από πολύτιμη. Εισήλθε ως απλός ιππέας στο Σώμα του Ντ'  Αντελύ ο οποίος αναγνώρισε την ικανότητα του Φιλανδού και τον τοποθέτησε στα δεξιά του.

Το Σώμα αυτό των ιππέων βρέθηκε την άνοιξη του 1825 να επιχειρεί στην Εύβοια και να συγκρούεται με το ιππικό των Οθωμανών. Η επιδεξιότητα χειρισμού της σπάθης επί του αλόγου έκανε τον Μύρμπεργκ να διακριθεί. Ένα βόλι όμως τον τραυμάτισε και τον έριξε από το άλογό του. Οι σύντροφοί του αμέσως τον βοήθησαν και τον μετέφεραν στην Χαλκίδα. 

Το 1826 ο Φιλανδός βρέθηκε στην Αττική να πολεμά τον στρατό του Ρεσίτ Πασά (Κιουταχή) ο οποίος πολιορκούσε την Ακρόπολη. Εννιά ολόκληρους μήνες ο Μύρμπεργκ λάμβανε μέρος σε κάθε σύγκρουση που γινόταν στην ευρύτερη περιοχή (Χαϊδάρι, Μουνιχία κ.α.) μαθαίνοντας όλες τις τοποθεσίες και τις ιδιαιτερότητές τους. 

Στις 19 Αυγούστου του 1826 τραυματίζεται και πάλι, αυτή τη φορά στο πόδι, τραύμα το οποίο όμως αφήνει τον φιλέλληνα για λίγο εκτός μαχών μέχρι να θεραπευτεί και να επιστρέψει. 



Στις 6 Μαΐου του 1827 (24 Απριλίου π.η.), ο Μύρμπεργκ συνεχίζει να αγωνίζεται στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά και του Νέου Φαλήρου. Η μάχη εκείνης της ημέρας όμως εξελίχθηκε σε πραγματική σφαγή. Η δύναμη του Μύρμπεργκ αποδεκατίστηκε! Από τους 376 άνδρες της δύναμής του ελάχιστοι σώθηκαν. Ανάμεσα στους άνδρες αυτούς συμπεριλαμβάνονταν και 46 ξένοι Φιλέλληνες. Μόνο ο Μύρμπεργκ και άλλοι δώδεκα κατάφεραν να επιζήσουν από εκείνη την τρομερή σφαγή. 

Η επίθεση που η δύναμη στην οποία ανήκε και ο Μύρμπεργκ στην τοποθεσία "Τρεις Πύργοι" αποδείχθηκε εκ τους αποτελέσματος, μέγα στρατιωτικό λάθος. Οι Τούρκοι ανέμεναν την ελληνική επίθεση και είχαν αποκρύψει το δικό τους ιππικό ώστε να είναι αθέατο. Τη στιγμή που οι Έλληνες ενεργούσαν έφοδο στην ανοιχτή κοιλάδα που απλωνόταν, το τουρκικό ιππικό έκανε την εμφάνισή του από τα νώτα των επιτιθεμένων οι οποίοι βρέθηκαν ξαφνικά σε διασταυρούμενα πυρά. Διαβάστε όλο το χρονικό της σφαγής εδώ.  

Η καταστροφή ήταν ολοκληρωτική. Ο Μύρμπεργκ άρχισε να τρέχει φέροντας τον οπλισμό του. Οι Τούρκοι παρότι είχαν κερδίσει τη μάχη δεν ήθελαν ούτε ένας να μείνει ζωντανός. Τον κυνηγούσαν διαρκώς από την Κωλιάδα άκρη (Άγιο Κοσμά) έως τον Πειραιά στον οποίο ο Μύρμπεργκ έφτασε τρέχοντας. Από το ύψος του λιμανιού του Φαναριού (σημερινό Μικρολίμανο) βούτηξε στη θάλασσα. Εκεί ξεδίπλωσε και μια ακόμα ικανότητά του, που μέχρι τότε δεν του είχε δοθεί η ευκαιρία να επιδείξει. Το κολύμπι! Άριστος κολυμβητής διένυσε από θαλάσσης μια τεράστια απόσταση και κατάφερε να φτάσει σε ελληνικά πλοία που βρίσκονταν στο στενό μεταξύ Πειραιώς και Σαλαμίνας. 

Το απίστευτο κατόρθωμα του Αυγούστου Μύρμπεργκ να τρέξει με όλο του τον οπλισμό από το σημείο της μάχης μέχρι τον Πειραιά και από εκεί να κολυμπήσει μέχρι το δίαυλο της Ψυτάλλειας δεν έμεινε απαρατήρητο. Την επομένη κιόλας ημέρα ο Αρχιστράτηγος των ελληνικών δυνάμεων ο Τσώρτς τον προβίβασε σε λοχαγό του ιππικού. 

Η συμμετοχή του Μύρμπεργκ στον ελληνικό αγώνα δεν ανακόπτεται σε καμία περίπτωση από την ήττα των ελληνικών όπλων έξω από τον Πειραιά. Ακολουθεί τη δύναμη του Φαβιέρου στη Χίο. Γίνεται μάλιστα ο έμπιστος άνθρωπος του Φαβιέρου και ο διαγγελέας του. 

Ο Σκωτσέζος Θωμάς Γκόρντον που ήταν από τους πρώτους που συμμετείχε στις επιχειρήσεις για την κατάληψη της Καστέλλας αλλά και στις υπόλοιπες μάχες του Πειραιά, φαίνεται ότι γνώριζε καλά τον Μύρμπεργκ. Έτσι γράφει για αυτόν στο ημερολόγιό του: 
"Άριστος και γενναιότατος μεταξύ των φιλελλήνων, θαυμαστός για τη σωματική του δύναμη, το παράστημα, την τόλμη αλλά και την ηθική του".    

Όταν ο Φαβιέρος θα φύγει αργότερα από την Ελλάδα, ο Μύρμπεργκ το 1829 θα διοριστεί φρούραρχος του κάστρου του Ναυπλίου, του Παλαμηδίου. Εκεί στο Ναύπλιο γρήγορα όπως γράφει ο Στέφανος Δάφνης, θα γίνει αγαπητός σε όλους τους κατοίκους. Ο Βασιλιάς Όθων τον τίμησε με έκταση γης στο Τολό "ως αμοιβή των υπηρεσιών του υπέρ της ελληνικής ελευθερίας". 

Εκτός αυτού όμως, ο Όθωνας επιθυμούσε την παρέα του Μύρμπεργκ και τον καλούσε συχνά για να ακούει τον περιπετειώδη τρόπο της διαφυγής του από τον Πειραιά. Ανάμεσα στις ιστορίες εκείνες ο Μύρμπεργκ αποκάλυψε και μια ακόμα περιπέτεια που είχε από την Αττική γη, εκείνη τη μακρά περίοδο που πολεμούσε τα στρατεύματα του Κιουταχή. 

Χωρίς να προσδιορίζει την περιοχή στο οποίο συνέβη το περιστατικό, στην αφήγησή του ο Μύρμπεργκ, είχε βρεθεί μονάχος, χαμένος από τους συντρόφους του σε ένα δάσος. Καλυπτόμενος από το σκοτάδι της νύχτας άκουγε τους Τούρκους να τον αναζητούν σπαθίζοντας και λογχίζοντας τους θάμνους σε περίπτωση που ήταν κρυμμένος κάποιος εκεί. Ο Μύρμπεργκ γνώριζε πολύ καλά ότι εάν έπεφτε ζωντανός στα χέρια των Τούρκων θα τον βασάνιζαν πριν τον σκοτώσουν. Γνώριζε ότι οι Τούρκοι διατηρούσαν μεγαλύτερο μίσος για τους ξένους που βοηθούσαν τους επαναστατημένους ραγιάδες. Τους άκουγε να περνάνε από δίπλα του και να σκοτώνουν αργά και βασανιστικά όσους Έλληνες ή Φιλέλληνες εύρισκαν κρυμμένους. Κρατούσε στα χέρια του σφιχτά τη πιστόλα με το δάχτυλο στη σκανδάλη αποφασισμένος να αυτοκτονήσει στην περίπτωση που τον ανακάλυπταν. Η νύχτα περνούσε αργά, βασανιστικά. Οι φωνές των Τούρκων διωκτών είχαν σταματήσει από ώρα να ακούγονται. Φαίνεται ο κίνδυνος είχε περάσει. Και ξαφνικά ένας θόρυβος από βήματα ακούστηκε πίσω του. Ενστικτωδώς ο Μύρμπεργκ γύρισε και πυροβόλησε το ένα και μοναδικό βόλι που διατηρούσε για τον εαυτό του. Το βόλι αυτό είχε καρφωθεί πάνω στο φορτίο που κουβαλούσε στη ράχη του ένα άλογο. Το φορτίο αυτό είχε προστατεύσει τη ζωή του αλόγου. Γρήγορα ο Μύρμπεργκ ελευθέρωσε το ζώο από το φορτίο του και καβάλησε ο ίδιος στη ράχη του. Το ένα και μοναδικό βόλι που προοριζόταν για τον εαυτό του, το έριξε στο άλογο το οποίο εξαιτίας του φορτίου του προστατεύτηκε και στάθηκε στη συνέχεια η αιτία της σωτηρίας του.    




Ο Μύρμπεργκ στην υπόθεση του ελληνικού αγώνα συνέβαλε λαμβάνοντας μέρος στις μάχες εναντίον των Τούρκων στην Εύβοια, στο Χαϊδάρι, στη Μουνιχία και στους Τρεις Πύργους, στο Νέο Φάληρο και στη Χίο. Ξεχώρισε για τη μεγάλη του γενναιότητα, τραυματίστηκε δύο φορές, ενώ λέγεται ότι έσωσε και τη ζωή του συνταγματάρχη Φαβιέρου, διοικητή των Φιλελλήνων. 

Όταν οι μάχες της επανάστασης τελείωσαν, επέστρεψε στο Ναύπλιο, το 1829 έγινε φρούραρχος του Παλαμηδίου, αξίωμα που κράτησε μέχρι το 1831, όταν παραιτήθηκε και έφυγε από την Ελλάδα.

Τον Αύγουστο του 1831 λοιπόν, ο Μύρμπεργκ αποφάσισε να φύγει από την Ελλάδα και να επιστρέψει στη μακρινή πατρίδα του. Ωστόσο ο πραγματικός σκοπός του δεν ήταν να φύγει οριστικά από την Ελλάδα, αλλά να επιστρέψει στη χώρα του για λίγο κι ύστερα να επιστρέψει πάλι. 

Μπήκε σε καράβι και επέστρεψε με όμοιο δρομολόγιο εκείνου που είχε έρθει. Πήγε στην Ισπανία από όπου πεζός πέρασε τα Πυρηναία όρη και έφτασε στην Γαλλία όπου συνάντησε τον παλαιό του αρχηγό τον Φαβιέρο! 
Η συγκίνηση των δύο παλαιών συμπολεμιστών ήταν έκδηλη. Σε αυτή τη συνάντηση ο Φαβιέρος ζήτησε από τον Μύρμπεργκ να τον βοηθήσει στην υπόθεση της Πολωνικής ανεξαρτησίας στην οποία είχε στρατευτεί και ο ίδιος. Εκείνη την εποχή οι Πολωνοί είχαν επαναστατήσει κατά των Ρώσων ζητώντας την ανεξαρτησία τους. Ο Μύρμπεργκ μη μπορώντας να αρνηθεί την πρόταση του φίλου του και παλαιού αρχηγού Φαβιέρου, δέχθηκε να παραλάβει επιστολές που προορισμό είχαν τους επαναστάτες Πολωνούς. 

Για να καταφέρει όμως να υλοποιήσει την υπόσχεσή του χρησιμοποίησε εκ νέου εκείνο το μοναδικό χάρισμα που τον είχε σώσει στην περίπτωση του Πειραιά. Το κολύμπι!

Ο Μύρμπεργκ έπεσε στον ποταμό Βιστούλα και πέρασε στην Πολωνία κολυμπώντας. Αν και ο ποταμός ήταν βαθύς και ορμητικός ο Μύρμπεργκ τον διέσχισε εύκολα και μάλιστα του φάνηκε πολύ εύκολο σε σχέση με την απόσταση που είχε καλύψει στον Σαρωνικό από την Καστέλλα έως σχεδόν την Ψυτάλλεια. 

Αλλά και στην Πολωνία όπου έφτασε ο Μύρμπεργκ νέες περιπέτειες τον περιμένανε. Πολέμησε γενναία στο πλευρό των Πολωνών αλλά συνελήφθη τελικώς από τους Ρώσους. 

Η τύχη καθώς φαίνεται βοηθάει τους τολμηρούς. Ο Μύρμπεργκ αιχμάλωτος πλέον οδηγείται σε στρατόπεδο διοικητής του οποίου ήταν ο Βλαδίμηρος Σταβάνωφ. Επρόκειτο για έναν Ρώσο του οποίου η μητέρα ήταν Φιλανδέζα. Ο Σταβάνωφ είχε βρεθεί κάποτε με τη μητέρα του στη Φιλανδία και είχε φιλοξενηθεί στο σπίτι από τον πατέρα του Μύρμπεργκ! Ο Σταβάνωφ τον βοήθησε να δραπετεύσει και μετά πολλά επέστρεψε με τα πόδια στο Παρίσι και στον φίλο του Φαβιέρο!

Ο Αύγουστος Μύρμπεργκ έφτασε μέχρι Ταγματάρχης του Σουηδικού στρατού και πέθανε στις 31 Μαρτίου του 1867. Οι κακουχίες του πολέμου τον είχαν κάνει να φαίνεται γέρος παρά το γεγονός ότι ήταν μόλις 68 ετών όταν πέθανε. 

Ο Μύρμπεργκ τα τελευταία χρόνια της ζωής του στον γενέθλιο τόπο του στη Φιλανδία εξιστορούσε τις περιπέτειές του, τις μάχες της Μουνιχίας (Καστέλλας) και τον τρόπο που κατάφερε να διαφύγει κολυμπώντας έως την Ψυτάλλεια. Μιλούσε για τις προσωπικότητες της Ελλάδας, για τον Καραϊσκάκη και τα παλληκάρια του που αποδεκατίστηκαν ύστερα από το θάνατό του στη Μάχη του Ανάλατου. 

Ο Μύρμπεργκ κηδεύτηκε στο κοιμητήριο του Αγίου Ιωάννου Στοκχόλμης. Η μαρμάρινη ταφόπλακα του μνήματός του αναγράφει τους τρεις τόπους στους οποίους αγωνίστηκε. Ισπανία, Ελλάδα, Πολωνία.




Αν και το όνομα του Μύρμπεργκ ταυτίστηκε με την πόλη του Ναυπλίου καθώς υπήρξε φρούραρχος του Παλαμηδίου, η πολεμική του δράση στην κορυφαία της μορφή θα πρέπει να αναζητηθεί στις πλαγιές της Καστέλλας και στις εκτάσεις του Νέου Φαλήρου.   

Η περίπτωση του Μύρμπεργκ δεν είναι η μοναδική περίπτωση Φιλανδού Φιλέλληνα στην Ελλάδα. Μια ακόμη περίπτωση συναντούμε και στην μαρτυρική πόλη του Μεσολογγίου, όπου βρίσκεται ένα μνήμα που αφορά στον Γουσταύο Αδόλφο Σαςς (Gustav Adolf Sass).

Και στον δεύτερο αυτό Φιλανδό, εμπλέκεται και πάλι ο Πειραιάς. Το μνήμα αυτού του Φιλέλληνα κατασκευάστηκε δαπάνη του Ευγένιου Ευγενίδη ο οποίος διατηρούσε στον Πειραιά το ναυτιλιακό πρακτορείο με την επωνυμία Σκανδιναυικό Πρακτορείο Εγγύς Ανατολής. Στις 16 Απριλίου του 1938 έγιναν τα επίσημα αποκαλυπτήρια του μνήματος για τον Φιλέλληνα Φιλανδό Αδόλφο Σαςς.  



Διαβάστε επίσης:


Στα παλικάρια του Καραϊσκάκη (Μάχη του Φαλήρου)




1 σχόλιο:

Unknown είπε...

Αγαπητέ Κύριε Στέφανε σε Ευχαριστώ για τα τόσα πολλά και ιστορικά χρονογραφήματα που χαρίζεις !

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"