του Στέφανου Μίλεση
Ο Τάκης Παναγιωτόπουλος υπήρξε από τους πιο αμφιλεγόμενους Δημάρχους ιστορία του Πειραιά. Γιος του επίσης διατελέσαντα Δημάρχου Πειραιά Αναστασίου Παναγιωτόπουλου, από μικρός μπήκε στα θέματα που απασχολούσαν την τράπεζα του πατέρα του, αλλά και στα κοινωνικά ζητήματα της πόλης. Ο πατέρας του με την τράπεζα που είχε δημιουργήσει, την “Τράπεζα Παναγιωτόπουλου”, υπήρξε θερμός υποστηρικτής του Ελευθερίου Βενιζέλου, αλλά και χρηματοδότης των προεκλογικών του εκστρατειών. Ο Αναστάσιος Παναγιωτόπουλος βρέθηκε δήμαρχος στον Πειραιά εν μέσω εθνικού διχασμού αλλά και απόβασης και κατάληψης των γαλλικών δυνάμεων στον Πειραιά με σκοπό την εκδίωξη του Βασιλιά και την επικράτηση του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Ο Αναστάσιος Παναγιωτόπουλος είχε βρεθεί στον Πειραιά μικρό παιδί ακόμα (Γαβριάς) περιφερόμενος στο λιμάνι. Ύστερα από διάφορες περιπέτειες έγινε Σαράφης λειτουργώντας στις εισόδους διαφόρων Μεγάρων της Τρούμπας κινητό σαράφικο επί πάγκου. Όμως το κέρδος του ήταν μεγάλο ειδικά από τους υποψήφιους μετανάστες που αναχωρούσαν κατά κύματα από το λιμάνι του Πειραιά, αλλά και αργότερα με την εξαργύρωση των επιταγών συναλλάγματος. Από το σαράφικο έφτασε να ανέλθει και να στήσει μια τράπεζα με κύρος, ανταγωνίστρια της Εθνικής Τράπεζας.
Σαράφηδες επί τω έργω...
Ο Αναστάσιος Παναγιωτόπουλος κατάφερε σύντομα να επεκταθεί και σε άλλες επιχειρήσεις. Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ο Παναγιωτόπουλος γίνεται μέτοχος στην εταιρεία "ΡΕΑ" που παρασκευάζει εμφιαλωμένα κρασιά. Δημιούργησε εταιρεία ελαστικών (Εθέλ), αγόρασε ακτοπλοϊκά και φορτηγά καράβια. Επί πενήντα χρόνια ο "Οίκος Παναγιωτόπουλου" διαδραμάτιζε κυρίαρχο ρόλο στην Πειραϊκή βιομηχανία, ναυτιλία και εμπόριο και φυσικά στον τραπεζικό τομέα.
Στις 24 Μαρτίου του 1914 ο Αναστάσιος Παναγιωτόπουλος εκλέγεται για πρώτη φορά Δήμαρχος Πειραιά. Διαδέχθηκε τον Δημοσθένη Ομηρίδη Σκυλίτση. Η θητεία του Αναστασίου Παναγιωτόπουλου συνέπεσε με τις δραματικές στιγμές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, τον Εθνικό Διχασμό και την κατάληψη του Πειραιά από στα "συμμαχικά" στρατεύματα της ΑΝΤΑΝΤ. Η περίοδος δημαρχίας του από το 1914 έως το 1925, υπήρξε περίοδος πολιτικής ανωμαλίας. Το σπίτι των Παναγιωτόπουλων στη Λεωφόρο Σωκράτους (νυν Ηρώων Πολυτεχνείου), είχε μετατραπεί σε δεύτερο κέντρο διάδοσης του Βενιζελισμού. Όλα αυτά τα έζησε μικρό παιδί ακόμα ο Τάκης μαζί με τα μικρότερα αδέλφια του τον Χρήστο και τον Γιάννη. Όλα τα παιδιά είχαν μπολιαστεί από τις ιδέες του κόμματος των Φιλελευθέρων και την προσωπικότητα του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Συνεπώς ο Τάκης Παναγιωτόπουλος έφερε από την παιδική του ηλικία το αναγνωρίσιμο στον Πειραιά όνομα των Φιλελευθέρων κι αυτό ο Ελευθέριος Βενιζέλος το γνώριζε καλά. Για αυτό και τον προέτρεψε στις δημοτικές εκλογές του Δεκεμβρίου του 1925 να τεθεί υποψήφιος των Φιλελευθέρων στον Πειραιά. Και πραγματικά ο Τάκης Παναγιωτόπουλος με ευκολία απέκτησε την πλειοψηφία και εκλέχθηκε Δήμαρχος της πόλης σε μια περίοδο μάλιστα που η Τράπεζα του πατέρα του διάνυε τις καλύτερες στιγμές της.
Η πρώτη περίοδος δημαρχίας του (1925 – 1929) διανύθηκε χωρίς προβλήματα αφού οι έντονες διχαστικές ενέργειες και οι ακρότητες είχαν μετριασθεί και είχε κατασταλάξει και ο φανατικός διχασμός. Νυμφεύτηκε την κόρη του Στρατηγού Κόρακα και επιδόθηκε με αφοσίωση σε πολιτιστικά έργα, τομέας που ο πατέρας του υστερούσε. Προχώρησε στην ανακαίνιση του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, επί των ημερών του ιδρύθηκε η Δημοτική Βιβλιοθήκη και η Λέσχη Επιστημόνων. Δημιούργησε ένα πνευματικό ρεύμα σε μια πόλη που διακρινόταν μόνο για την εργατική τάξη της. Η ανταπόκριση που έλαβε από τους Πειραιώτες, στάθηκε αιτία να κατέβει και πάλι στις εκλογές του 1929 και να επικρατήσει για δεύτερη φορά. Η αλήθεια βεβαίως ήταν πως οι Φιλελεύθεροι με όποιον υποψήφιο κι αν κατέβαιναν εκείνη την εποχή στον Πειραιά θα νικούσαν αφού η πόλη ήταν η “Ακρόπολις του Βενιζελισμού”.
(Πάνω και Κάτω) Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Πειραιά το 1932
Στις εκλογές του 1929 ο Τάκης Παναγιωτόπουλος είχε αντίπαλό του τον ιατρό Παυλούση που εκπροσωπούσε το λαϊκό κόμμα. Στη δεύτερη θητεία του ο Τάκης Παναγιωτόπουλος συμπλήρωσε την δημοτική βιβλιοθήκη ιδρύοντας και την Μαθητική που στάθηκε αφορμή πολλά Πειραιωτόπουλα να εισαχθούν στα Πανεπιστήμια καθώς έβρισκαν τα κατάλληλα βιβλία για να προετοιμαστούν για τις εξετάσεις εισαγωγής.
Επίσκεψη σχολείου στη Μαθητική Βιβλιοθήκη Πειραιά το 1930
Επί δεύτερης θητείας Τάκη Παναγιωτόπουλου επίσης καθιερώθηκαν και τα Αριστεία του Δήμου Πειραιά που αποτέλεσαν ένα ξεχωριστό θεσμό με τα οποία η πόλη θα απονείμει αργότερα βραβεία στους πνευματικούς εργάτες της (Λ. Πορφύρα, Δημ. Βουτυρά κ.α.) και που δυστυχώς σήμερα έχουν λησμονηθεί. Ακόμα στήθηκε το Ηρώον των Πεσόντων Πειραιωτών στους Εθνικούς Αγώνες στους κήπους της Τερψιθέας, που επίσης σήμερα στερείται η πόλη, παρά το γεγονός πως τέτοιο μνημείο συναντά κάποιος και στο μικρότερο χωριό της χώρας. Και αυτό το γεγονός με οδηγεί να σκεφτώ πως ενώ και η μικρότερη κωμόπολη στην Ελλάδα προσέφερε τα παιδιά της θυσία στα πολεμικά μέτωπα ο Πειραιάς δεν προσέφερε τίποτα ή πως απλά οι κάτοικοι της πόλης αδιαφορούν για την ιστορία τους δείχνοντας τον δρόμο σε αυτούς που επιλέγουν για δημάρχους να πράξουν ακριβώς το ίδιο. Και επειδή γνωρίζω τους εκατοντάδες νεκρούς της πόλης σε πολέμους και κατοχές, η έλλειψη Ηρώου Πεσόντων οφείλεται στην έλλειψη ενδιαφέροντος εκ μέρους των Δημάρχων.
Κατάθεση στεφάνων το 1957 στο Ηρώον Πεσόντων Πειραιωτών στην Τερψιθέα
Εκτός όμως από το Ηρώον της Τερψιθέας, επί Παναγιωτόπουλου θεμελιώθηκε και το μνημείο Αφανούς Ναύτου στην Ψυττάλεια, ο εορτασμός του οποίου αποτελούσε κάθε χρόνο σημαντικό γεγονός στην πόλη της ναυτοσύνης, αφιερωμένο στους ναυτικούς που ουδέποτε επέστρεψαν σπίτια τους. Ακόμα ήταν εκείνος που οικοδόμησε το μακρόστενο στέγαστρο που για χρόνια φιλοξενούσε τα ανθοπωλεία στην Πλατεία Αγίου Κωνσταντίνου (νυν Ελ. Βενιζέλου).
Από τις εκδηλώσεις στο Μνημείο Αφανούς Ναύτου στην Ψυττάλεια παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου (1931)
Όμως έφτασε κάποτε η εποχή που τα πράγματα στην οικογενειακή τράπεζα δεν πήγαιναν καλά. Είχε προηγηθεί το κραχ στις Η.Π.Α. το 1929 που επηρέασε όλες τις τράπεζες παγκοσμίως, ανάμεσα στις οποίες και την “Τράπεζα Παναγιωτόπουλου”. Η οικογένεια άρχισε να πουλάει την ακίνητη περιουσία μεταξύ της οποίας ήταν και ένα κτήμα στο Μονοδένδρι στην Στενή Ευβοίας. Ο κόσμος άρχισε να ανησυχεί και να αποσύρει τις καταθέσεις του. Η τράπεζα δεν μπορούσε να καλύψει τα ποσά των αναλήψεων με αποτέλεσμα ο Τάκης Παναγιωτόπουλος να στραφεί προς το ταμείο του Δήμου... Η δεύτερη δημαρχιακή θητεία του που είχε αρχίσει το 1929 διακόπηκε βίαια στις 14 Δεκεμβρίου 1931. Ακολούθησε πλήρης οικονομική και πολιτική του συντριβή.
Ο Τάκης Παναγιωτόπουλος εξέπεσε των καθηκόντων του και κρίθηκε ένοχος. Βρέθηκε καταδικασμένος στις Αγροτικές Φυλακές της Τύρινθας. Υπήρξε η πρώτη και μοναδική περίπτωση μέχρι στιγμής δημάρχου Πειραιά που κατέληξε στη φυλακή. Ύστερα από αυτό το πλήγμα το μόνο που κατάφερε ήταν να εργαστεί στις επιχειρήσεις των αδελφών του. Αφιερώθηκε στην οργάνωση της επιχείρησης εμπορίας ελαστικών “Εθέλ” μέσω της οποία κατέβαλε τα χρήματα που είχε καταχραστεί από τον Δήμο Πειραιώς. Ουδέποτε ξανά επιδίωξε να προβληθεί πολιτικά ή κοινωνικά και περιορίστηκε στον οικογενειακό του κύκλο.
Ο Τάκης Παναγιωτόπουλος υπήρξε μάλλον “θύμα” του μεγάλου επιχειρησιακού βάρους που παρέλαβε από τον πατέρα του με την οικογενειακή τράπεζα. Αν κρατούσαμε στην άκρη το ατιμωτικό τέλος του, με κατηγορίες καταχρήσεων, προδοσίες από φίλους και συνεργάτες στον Δήμο και ασκούσαμε κριτική μόνο για το δημαρχιακό του έργο, θα λέγαμε πως ήταν ένας από τους καλύτερους Δημάρχους της πόλης. Αγαπήθηκε από τους Πειραιώτες και ήταν ο μοναδικός δήμαρχος του Πειραιά που επέδειξε γνήσιο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της πνευματικής ζωής της πόλης.
Ο Τάκης Παναγιωτόπουλος διέθετε επίσης την παιδεία και το πνευματικό κύρος να προλογίζει όλα τα βιβλία που εκδίδονταν στον Πειραιά αλλά και να ενισχύει οικονομικά την έκδοσή τους. Υπήρξε κινητήριος δύναμη της επανέκδοσης του πειραϊκού εντύπου, του γνωστού “Περιοδικού μας” και που είχε ζητήσει να γίνει συνδρομητής, καταβάλλοντας στο πολλαπλάσιο τη συνδρομή του. Μέχρι το θάνατό του λάμβανε επιστολές στο σπίτι του από Πειραιώτες που χάρη στη μαθητική του βιβλιοθήκη, κατάφεραν να σπουδάσουν και να αλλάξουν την οικογενειακή τους μοίρα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου