Νησίδα Σταλίδα (Οι περιπέτειες μιας νησίδας)



Τα δημώδη ονόματα της μικρής αυτής βραχονησίδας της Καστέλλας, κυριάρχησαν έναντι του αρχικού επίσημου ονόματός της που ήταν "Σταλίδα" και την έκαναν γνωστή άλλοτε ως το "νησάκι του Κουμουνδούρου" κι άλλοτε ως το "νησάκι του Παρασκευά". 

Όσο για την ονομασία Σταλίδα (Σταλίς) αποτελούσε  την δωρική απόδοση του προγενέστερου ιωνικού ονόματος Στηλίδα (δηλαδή Στηλίς).

Μια από τις επιτροπές τοπωνυμίων που κατά καιρούς αναλάμβαναν την απόδοση των ορθών ονομασιών σε μέρη και περιοχές της Ελλάδας που είτε έφεραν ονομασίες αλλοδαπής προέλευσης, είτε ονομασίες που λανθασμένα είχαν καθιερωθεί αποφάνθηκε πως η μικρή "Σταλίδα", θα ονομάζονταν πλέον "Νησίδα της Μουνυχίας" από τον παρακείμενο λιμένα της Μουνυχίας (Φανάρι - Τουρκολίμανο - Μικρολίμανο) και από τον λόφο που δεσπόζει πάνω από αυτήν, τον λόφο της Μουνυχίας (γνωστό ως λόφο της Καστέλλας). 

Μια άλλη όμοια επιτροπή όμως αργότερα, ήταν εκείνη που με την σειρά της έκρινε κακόηχο τον όρο Μουνυχία και τον τροποποίησε όπου αναφερόταν, συμπεριλαμβανομένου και της νησίδας. 

Η Έπαυλη του Οριγώνη και η Σταλίδα


Η λαϊκή ονομασία της, ήταν εξαρτώμενη κυρίως από την εποχή στην οποία αναφερόμαστε. Έτσι μέχρι το 1935, εκεί που σήμερα ορθώνεται ο Ναυτικός Όμιλος Ελλάδος, κυριαρχούσε με την επιβλητική της παρουσία, η Έπαυλις του Κουμουνδούρου. Ο λαός λοιπόν είχε δώσει το όνομα του πρώην Πρωθυπουργού και στο μικρό αυτό νησάκι αποκαλώντας το "νησάκι του Κουμουνδούρου".

Για την ίδια νησίδα επικράτησε και η ονομασία "νησάκι του Παρασκευά" καθώς λίγο πιο κάτω στην παρακείμενη ακτή, μεσουρανούσε το γνωστό κοσμικό κέντρο "Η Σπηλιά του Παρασκευά"

Έτσι ήταν γραφτό το νησάκι αυτό να προσδιορίζεται ως "Σταλίδα" μόνο από τους επίσημους ναυτικούς χάρτες.

Stalida

Όπως κι αν την ονομάσει κανείς την βραχονησίδα αυτή (Σταλίδα, Μουνυχία, Παρασκευά ή Κουμουνδούρου) φαίνεται πως κάποτε ήταν ενωμένη με τη στεριά και αποτελούσε φυσική συνέχειά της.


Σταλίδα: Το τέλειο παρατηρητήριο

Αποτελούσε ένα από τα πιο στρατηγικά σημεία του Πειραιά, εποπτεύοντας τους δύο πολεμικούς λιμένες του, της Ζέας και της Μουνυχίας. Ο μεν λιμένας της Μουνυχίας διέθετε 82 νεώσοικους για τον ελλιμενισμό πλοίων, ενώ της Ζέας 196 νεώσοικους. 

 Θαυμάσιο παρατηρητήριο, ήταν οχυρωμένο σχεδόν πάντα σε όλες τις περιόδους της ιστορίας, έστω κι αν μόνο σε κάποιες αναφέρεται η ύπαρξή της, όπως στην περίπτωση της Πολιορκίας του Πειραιά από τον Ρωμαίο Σύλλα (86 π.Χ.) και την ηρωϊκή αντίσταση του Αρχέλαου που έμεινε γνωστή στην ιστορία από τις "Πειραιώτικες κουβέντες" που φώναζαν οι αμυνόμενοι για την γυναίκα του Σύλλα και για την ανδρική του ικανότητα, που μάλλον είχαν θέσει υπό αμφισβήτηση, τόσο που όταν ο Σύλλας τελικώς κατέλαβε την πόλη, την ισοπέδωσε τόσο σφοδρά ώστε για πολλούς αιώνες ο Πειραιάς έμεινε στο παρασκήνιο της ιστορίας.


Η γερμανική κατοχή και το "κολοβό" νησί:

Υπάρχει μια ιστορία περί του "κολοβού" νησιού την οποία και παραθέτω.

Λέγεται πως όταν το 1941 οι Γερμανοί εισήλθαν στον Πειραιά, κατέλαβαν φυσικά όλα τα δημόσια κτήρια, όπως κι εκείνα που λόγω ποιότητας κατασκευής ή μεγέθους θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν αξιωματικούς ή στρατιώτες. Εντός αυτού του σχεδίου κατέλαβαν μεταξύ άλλων και το κτηριακό συγκρότημα που δέσποζε στην ακτή, πίσω ακριβώς από τη Νήσο Σταλίδα. Εκεί εγκατέστησαν σημαντικό αριθμό στρατιωτών καθώς έκριναν πως η νησίδα μπροστά προσέφερε φυσική προστασία και τους "έκρυβε" από πιθανή θαλάσσια στόχευση.  

Τοποθέτησαν λοιπόν στην ταράτσα ένα παρατηρητήριο. Όμως το μικρό νησάκι τους δημιουργούσε "κενό" στο οπτικό πεδίο του ορίζοντα.

Έτσι λέγεται πως αποφάσισαν και με δυναμίτες ανατίναξαν την κορυφή της μικρής βραχονησίδας, γιαυτό και το νησάκι παρουσιάζει σήμερα "κολοβή" κορυφή! Βέβαια και σε προγενέστερες απεικονίσεις ουδέποτε η νησίδα φαίνεται να είχε κορυφή! 

Σχέδιο του 1836 στο οποίο απεικονίζεται η Σταλίδα έναντι της Ακτής Αρτέμιδος


Οι εγκαταστάσεις πίσω ακριβώς από την Σταλίδα, που χρησιμοποιήσαν οι Γερμανοί για οπτικό παρατηρητήριο


Η νησίδα Κουμουνδούρου και ο Σκυλίτσης:



Ο Δήμαρχος της επταετίας Αρ. Σκυλίτσης είχε συμπεριλάβει στα σχέδια της αξιοποίησης της νησίδας Κουμουνδούρου. Τα σχέδια αυτά προέβλεπαν τη σύνδεση της νησίδας με την Πλαζ Βοτσαλάκια με μια μικρή ξύλινη γέφυρα. Στην κορυφή της νησίδας προβλέπονταν η ανέγερση τουριστικής καντίνας με εξώστη η οποία φυσικά ουδέποτε πραγματοποιήθηκε.

Η πολύ μικρή απόσταση μεταξύ της Πλαζ Βοτσαλάκια και της νησίδος είχε σχεδιαστεί να καλυφθεί με μια μικρή ξύλινη γέφυρα.

Η ακριβώς απέναντι της νησίδος Σταλίδας ακτή, προσφέρει τοπίο που σε τίποτα δεν θυμίζει το αστικό τοπίο του Πειραιά



Εκτός όμως από την προσπάθεια του Αριστ. Σκυλίτση να το οικοδομήσει, υπήρξαν και μεταγενέστερες προσπάθειες δημάρχων να το αξιοποιήσουν έστω και οπτικά με την φωταγώγησή του.

Όσο κι αν μας εντυπωσιάζει με το πολύ μικρό μέγεθός του, οφείλουμε να ομολογήσουμε πως αποτελεί σήμερα ένα από τα ελάχιστα καταφύγια πτηνών. 


2 σχόλια:

Τζώρτζης Δ. ΔΕΛΗΜΑΝΗΣ είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Τζώρτζης Δ. ΔΕΛΗΜΑΝΗΣ είπε...

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"